PICT6389

kicjś trudności, gdyż odpcm icd/i na nic są znane i wymagają jedynie przypomnienia i dobrej pamięci. Są to najczęściej pytania proste, czyli takie, które do-tyczą pojedynczych zdarzeń czy cech badanych przedmiotów, np. „Ile masz lat?”. ..Która jest godzina?". „Czy lubisz chodzić do kina?", itp. Wyjątek stanowić mogą pytania, których celem jest pozyskanie opinii lub poznanie jakiegoś stanowiska innych osób, nt. interesujących badacza zagadnień. Pozyskane opinie sprzyjają lepszemu zrozumieniu zjawiska, lecz. nie stanowią podstawy do rozwiązania problemu.

Z interpretacji lej wynika, że w badaniach naukowych mamy do czynienia z dwojakiego rodzajami pytań. Pierwsze to takie, które kierujemy do innych osób z zamiarem uzyskania od nich golowych odpowiedzi. Są to tzw. pytania proste, gdyż stopień ważności zjawisk czy sytuacji do których sic odnoszą, jest zazwyczaj niewielki, lego rodzaju pytania nazywamy informacyjnymi.

W praktyce szkolnej nauczyciele codziennie zwracają się z takimi pytaniami do swoich wychowanków. Pytań tych nic należy identyfikować z problemami badawczymi. Pytaniami informacyjnymi są wszelkie pytania, które stawiamy innym osobom. / myślą o uzyskaniu od nich gotowych odpowiedzi.

Za podstawową właściwość pytań będących problemami badawczymi, można przyjąć fakt. że są one takimi pytaniami, na które jak dotąd nic udzielono odpowiedzi. Pytania takie odnoszą się do zjawisk złożonych i najczęściej mało bądź w ogóle nierozpoznanych. Z tych względów nic kierujemy ich do innych osób z myślą o uzyskaniu gotowych odpowiedzi, lecz stawiamy je samym sobie. Udzielenie na nie odpowiedzi wymaga podjęcia badań. I tak np. stawiając pytanie: „O czym myślisz?” jest w gruncie rzeczy pytaniem informacyjnym, gdyż kierujemy to pytanie do innej osoby z myślą o uzyskaniu od niej odpowiedzi. Jeżeli jednak to samo pytanie sformułujemy inaczej i skierujemy je do siebie, pytając: „O czym on/ona myśli?" to przybierze ono charakter pytania badawczego. gdyż udzielenie na nie odpowiedzi, wymaga podjęcia badań umożliwiających poznanie myśli innej osoby.

Problemy badawcze są pytaniami, na które szukamy odpowiedzi w drodze czynności badawczych, nic zaś przez uzyskanie gotowej odpowiedzi od innej osoby. Z. pytaniami badawczymi mamy do czynienia wówczas, gdy określona niewiedza ma charakter obiektywny a nic subiektywny. Jeżeli określona wiedza istnieje, a tylko dana osoba jej nie zna. to mamy do czynienia nic z problemem naukowym ale dydaktycznym. Można powiedzieć, że pytania, na które szukamy odpowiedzi w drodze badań naukowych to problemy badawcze.

3.3. Zasady formułowania problemów badawczych

Formułowanie pytań lub problemów badawczych stanowi zapoczątkowanie badań. Iitap ten jest podstawą do rozważenia całego toku postępowania ba-dawczcgo, zmierzającego do rozwiązania problemu, a zwłaszcza określenia czynności związanych z doborem i pomiarem zmiennych, formułowaniem hipotez roboczych, metod zbierania danych oraz sposobem przeprowadzenia analizy zebranych materiałów. Zrozumiałe jest. że wadliwie sformułowany problem badawczy wpływać będzie na dalszy tok postępowania badawczego i na wartość zebranego materiału empirycznego. J Brzeziński uważa, że poprawnie sformułowany problem, przesądza nic tylko o sukcesie badawczym, ale stanowi niejednokrotnie większą wartość dla rozwoju danej dyscypliny naukowej niż samo poszukiwanie jego rozwiązań [1997. s. 219). /. tych w zględów ważnym jest, aby pr/y formułowaniu problemów badawczych kierować się pewnymi zasadami.

Podstawowym warunkiem, któremu musi odpowiadać poprawnie sformułowany problem badawczy powinna być jego rozstrzyga In ość. Kiedy wiemy jakie zjawiska czy procesy należy obserwować, aby udzielić właściwą odpowiedź na formułowane pytania badawcze, to możemy uznać je za rozstrzygalnc. Z tych względów problemy badawcze, których dotyczy pytanie, muszą być tak formułowane, aby zawarta w nich niewiadoma była dostępna bezpośredniej obserwacji badacza. Wiąże się to przede wszystkim z obserwacyjnym charakterem zjawisk czy faktów, które przez pojęcia są reprezentowane. Jeżeli dane zjawiska są nieobserwowalnc lub trudno obserwowalne, wówczas na stawiane pytania musimy udzielić odpowiedzi w sposób pośredni. Oznacza to, iż badacz powinien wiedzieć, jakiego rodzaju obserwacje są potrzebne do uznania ich za właściwe. Trudno np. byłoby uzyskać odpowiedź na problem badawczy sformułowany w formie następującego pytania: ..Czy partnerskie stosunki między nauczycielem a uczniami umożliwiają pełniejszy rozwoju osobowości dzieci?" W pytaniu tym niejednoznaczne są takie pojęcia, jak: „partnerskie stosunki" czy „rozwój osobowości”. Pojęcia te są mało precyzyjne i obejmują swym zasięgiem zjawiska. które nie zostały przez naukę jednoznacznie zdefiniowane. Mogą one mieć różne znaczenie dla różnych osób. gdyż tatdno określić, czym są partnerskie stosunki, jak je poznać i jak ocenić ich wpływ na rozwój osobowości dzieci? W naukach społecznych stosuje się wiele pojęć, które nic są precyzyjne i jednoznaczne. 1 tak np. takie pojęcia, jak: „Całokształt procesów społecznych": „Stosunki dyrektywne"; „Pełnia rozwoju osobowości dziecka"; „Ogół procesów wychowawczych", itp i nic poddają się badaniom z uwagi na ich wieloznaczność i zbytnią ogólność. Często badacz nic jest w stanie wskazać na te empiryczne przejawy, które składają się na treść danego pojęcia. Nie precyzując natomiast danego pojęcia i nic znając, jakie przejawy empiryczne na dane pojęcie się składają, nic sposób poprawnie sformułować problem badawczy. Badania, w których nie sprecyzowano jednoznacznie problemów badawczych, nie są wstanie niczego wyjaśnić czy udowodnić. Nicrozstrzygalność tak formułowanych problemów badawczych wyraża się w tym, iż badania tiie są w stanie potwierdzić sformułowanej hipotezy. Dlatego, formułując problemy, należy pamiętać, aby były one dokładnie sformułowane.

95