PICT6389

kicjś trudności, gdyż odpowiedzi na nie są znane i wymagają jedynie pr/_ypo. mniema i dobrej pamięci. Są to najczęściej pytania proste, czyli takie, które d₀.

.............i.......;    badanych przedmiotów, np. ,.||_c na

wiązania problemu.    .    .    .

/ interpretacji lej wynika, że w badaniach naukowych mamy do c/.yni_c„_ia

/dwojakiego rodzajami pytań. Pierwsze to takie, które kierujemy do innych osób z zamiarem uzyskania od nich gotowych odpowiedzi. Są to tzw. pytania proste. gdvż stopień ważności zjawisk czy sytuacji do których sie odnoszą, jest zazwyczaj niewielki. Tego rodzaju pytania nazywamy informacyjnymi.

w praktyce szkolnej nauczyciele codziennie zwracają się z takimi pytaniami do swoich wychowanków. Pytań tych nic należy identyfikować z problemami badawczymi. Pytaniami informacyjnymi są wszelkie pytania, które stawiamy innym osobom, z myślą o uzyskaniu od nich gotowych odpowiedzi.

Za podstawową właściwość pytań będących problemami badawczymi, można przyjąć fakt, że są one takimi pytaniami, na które jak dotąd nic udzielono odpowiedzi. Pytania takie odnoszą się do zjawisk złożonych i najczęściej mało bądź w ogóle nierozpoznanych. Z tych względów nic kierujemy ich do innych osób z myślą o uzyskaniu gotowych odpowiedzi, lecz stawiamy je samym sobie. Udzielenie na nic odpowiedzi wymaga podjęcia badań. I tak np. stawiając pytanie: „O czym myślisz?" jest w gruncie rzeczy pytaniem informacyjnym, gdyż kierujemy to pytanie do innej osoby z myślą o uzyskaniu od niej odpowiedzi. Jeżeli jednak to samo pytanie sformułujemy inaczej i skierujemy je do siebie, pytając: .,0 czym on/ona myśli?” to przybierze ono charakter pytania badawczego. gdyż udzielenie na nic odpowiedzi, wymaga podjęcia badań umożliwiających poznanie myśli innej osoby.

Problemy badawcze są pytaniami, na które szukamy odpowiedzi w drodze czynności badawczych, nic zaś przez uzyskanie gotowej odpowiedzi od innej osoby- Z. pytaniami badawczymi mamy do czynienia wówczas, gdy określona niewiedza ma charakter obiektywny a nic subiektywny. Jeżeli określona wiedza istnieje, a tylko dana osoba jej nic zna. to mamy do czynienia nic z problemem naukowym ale dydaktycznym. Można powiedzieć, że pytania, na które szukamy odpowiedzi w drodze badań naukowych to problemy badawcze.

J..3. Zasady formułowania yroblcmów badawczych

formułowanie pytań lub problemów badawczych stanowi zapoczątkowanie badan, l.tap ten jest podstawą do rozważenia całego toku postępowania ba-

dawczcgo. zmierzającego do rozwiązania problemu ™i czynności związanych / doborem i pomiarem zmiennych    ^0krci!cnia

tez roboczych, metod zbierania danych oraz sposobem ;;^omm,owanł<™ hipo-zebranych materiałów. Zrozumiałe jest. Ze wadliw.c    ^anahzy

badawczy wpływać będzie na dalszy tok postępowania bad-iT*°^Wa"^{y problcm} zebranego materiału empirycznego. J liLz^^tZT ' ™ łowany problem, przesądza nic tylko o sukcesie badawczym    "T

nokrotnic większą wartość dla rozwoju danej dyscyplin™kowc?^ poszukiwanie jego rozwiązań [1997. s. 219). /. ,veh względów w_aJ_TO LTy przy formulowamu problemów badawczych kierować się pewnymSS Podstawowym wnrunktem. któremu musi odpowiadać pepinie sfbraulo-wany problem badawczy pow inna być jego rozstrzygalność. Kiedy wiemy nki • zjawiska czy procesy należy obserwować, aby udzielić właściwą odpowiedź na formułowane pytania badawcze, to możemy uznać je za rozstrzygane Z tvch względów problemy badawcze, których dotyczy pytanie, muszą być tak formułowane, aby zawarta w mch niewiadoma była dostępna bezpośredniej obserwacji badacza. Wiąże się to przede wszystkim z obserwacyjnym charakterem zjawisk czy faktów, które przez pojęcia są reprezentowane. Jeżeli dane zjawiska są nieobscrwowalnc lub trudno obserwowalnc. wówczas na stawiane pytania musimy udzielić odpowiedzi w sposób pośredni. Oznacza to, iż badacz powinien wiedzieć, jakiego rodzaju obserwacje są potrzebne do uznania ich za właściwe. Trudno np. byłoby uzyskać odpowiedź na problcm badawczy sformułowany w formie następującego pytania: ..Czy partnerskie stosunki między nauczycielom a uczniami umożliwiają pełniejszy rozwoju osobowości dzieci?” W pytaniu tym niejednoznaczne są takie pojęcia, jak: „partnerskie stosunki" czy „rozwój osobowości". Pojęcia te są mało precyzyjne i obejmują swym zasięgiem zjawiska. które nie zostały przez naukę jednoznacznie zdefiniowane. Mogą one mieć różne znaczenie dla różnych osób. gdyż trudno określić, czym są partnerskie stosunki, jak je poznać i jak ocenić ich wpływ na rozwój osobowości dzieci? W naukach społecznych stosuje się wiele pojęć, które nie są precyzyjne i jednoznaczne. 1 tak np. takie pojęcia, jak: „Całokształt procesów społecznych": „Stosunki dyrektywne"; „Pełnia rozwoju osobowości dziecka": „Ogół procesów wychowawczych", itp. i nie poddają się badaniom z uwagi na ich wieloznaczność i zbytnią ogólność. Często badacz, nie jest w stanie wskazać na te empiryczne przejawy, które składają się na treść danego pojęcia. Nie precyzując natomiast danego pojęcia i nie znając, jakie przejawy empiryczne na dane pojęcie się składają, nie sposób poprawnie sformułować problem badawczy. Badania, w których nie sprecyzowano jednoznacznie problemów badawczych, nie są wstanie niczego wyjaśnić czy udowodnić. Nierozstrzygałnosć tak formułowanych problemów badawczych wyraża się w tym. iż badania nie są w stanie [*> twierdzić sformułowanej hipotezy. Dlatego, formułując problemy, należy pamiętać, aby były one dokładnie sformułowane.

95