Prawo i p k s V Konarska Wrzosek (66)

nego, z którego może, ale nie musi on korzystać (A. Murzynowski, Ogólna charakterystyka nowego Kodeksu postępowania karnego, PiP 1997, z. 8, poz. 15). Niemniej, mimo braku usprawiedliwienia nieobecności oskarżonego na rozprawie, którego obecność jest obowiązkowa, rozprawy nie wolno prowadzić, jeżeli okaże się, że nieobecność ta jest spowodowana wystąpieniem przeszkód żywiołowych lub innych wyjątkowych przyczyn.

Jeżeli zaś na rozprawy odroczoną lub przerwaną nie stawił się współoskarżony, który usprawiedliwił swoje niestawiennictwo, sąd może prowadzić rozprawę w zakresie niedotyczącym bezpośrednio nieobecnego oskarżonego, jeżeli nie ograniczy to jego prawda do obrony (art. 376 § 3 łcp.k.). Sąd może zatem kontynuować rozprawę w wypadku niestawiennictwa oskarżonego, który usprawiedliwił swoje niestawiennictwo, tylko wiedy, gdy czynności przeprowadzone pod jego nieobecność nie dotyczą bezpośrednio tego oskarżonego oraz nie ograniczają jego prawa do obrony. Wymienione przesłanki muszą wystąpić łącznie (kumulatywnie). Dopuszczalne jest zatem kontynuowanie rozprawy, gdy przeprowadzone mają być czynności, które wprawdzie nie dotyczą bezpośrednio nieobecnego oskarżonego, ale mają znaczenie dla jego obrony.

Jeżeli oskarżony wprawił się ze sw⁷ej winy w⁷ stan niezdolności do udziału w⁷ rozprawie lub w posiedzeniu, w którym jego udział jest obowiązkowy, sąd może prowadzić postępowanie pomimo jego nieobecności, naw^ret jeżeli nie złożył jeszcze wyjaśnień. Chodzi tu o sytuację, gdy oskarżony sam wprawił się w stan uniemożliwiający mu udział w rozprawie lub posiedzeniu. Wtedy sąd może prowadzić rozprawę lub posiedzenie pod jego nieobecność, choćby była ona obowiązkowa. Sądowi wolno w takiej sytuacji prowadzić rozprawę nawet wówczas, gdy oskarżony nie złożył jeszcze wyjaśnień. Przed wydaniem postanowienia, o prowadzeniu postępowania pod nieobecność oskarżonego, sąd zapoznaje się ze świadectwem lekarza, który stwierdził stan takiej niezdolności, lub przesłuchuje go w⁷ charakterze biegłego. Stan niezdolności oskarżonego do udziału w rozprawie można stwierdzić także na podstawie badania niepołączonego z naruszeniem integralności ciała, przeprowadzonego za pomocą stosownego urządzenia.

Natomiast, gdy oskarżony zawiadomiony o terminie rozprawy oświadcza, że nie weźmie udziału w rozprawie, uniemożliwia doprowadzenie go na rozprawy albo zawiadomiony o niej osobiście nie stawia się na rozprawę bez usprawiedliwienia, sąd może prowadzić postępowanie bez jego udziału, chyba że uzna obecność oskarżonego za niezbędną (art. 377 § 3 k.p.k.). Zauważyć należy, że obecność oskarżonego na rozprawie główmej jest w⁷praw⁷dzie obowiązkowa (art. 374 § 1 k.p.k.), ale ujmowana jest bardziej jako jego prawo niż jako obowiązek. Sąd może wszak tolerować wymienioną postawę oskarżonego i prowadzić postępowanie pod jego nieobecność, naw⁷et jeżeli nie złożył jeszcze wyjaśnień. Sąd może prowadzić rozprawę, gdy oskarżony nie stawił się na rozprawę, jeśli tylko został o jej terminie osobiście zawiadomiony i swojego niestawiennictwa nie usprawiedliwił. Jednak, w razie uznania obecności oskarżonego na rozprawie za niezbędną, sąd zarządza jego zatrzymanie i przymusowa doprowadzenie.

399