Psychologia5

144 PSYCHOLOGIA WSPÓŁCZESNA: LEPIEJ, WIĘCEJ, PRZYSTĘPNIEJ

i przez tydzień po jej zakończeniu. Przed ponownym podjęciem stosunków seksualnych kobieta musi przejść przez obrzęd oczyszczenia (rytualną kąpiel w mik(e)wah).

Strach przed „nieczystością” miesiączkującej kobiety jest prawie powszechny i utrzymuje się do dziś (Rathus i in., 1997). Jeszcze w latach pięćdziesiątych XX wieku nie wpuszczano miesiączkujących kobiet do niektórych browarów europej-: skich w. obawie przed skwaśnieniem piwa. Niektóre z kast hinduskich nadal wierzą, że mężczyzna, który dotknął miesiączkującej kobiety, musi zostać oczyszczo_:ny przez kapłana. _r

Tego rodzaju koncepcje mogłyby się wydawać zabawne, gdyby nie wywierały daleko idącego wpływu na losy kobiet. Kobiety cierpiące, na zespói napięcia przedmiesiączkowego być może reagują nie tylko na fizjologiczne objawy menstruacji, ale i na negatywne wobec niej postawy kulturowe. Tradycyjny pogląd na miesiączkę jako okres nieczystości może czynić kobiety nadwrażliwymi na pewne dolegliwości i przyczyniać się do odczuwania przez nie lęku przed tym, że ktoś. mógłby się-zorientować, ii właśnie miesiączkują.

PRZEMYŚL JESZCZE RAZ: PRAWDA CZY FAŁSZ?

To nieprowda, że zespół na- i pięcia przedmiesiąakdwego i " utrudnia,': większości_; kobiet '] życie zawodowe i społeczne. ^;

ZESPÓŁ NAPIĘCIA PRZEDMIESIĄCZKOWEGO. Menstruacja jest przedmiotem zainteresowania psychologów z powodu stereotypowych przekonań na temat miesiącz-kujących kobiet i z powodu dyskomfortu doświadczanego przez kobiety w czasie jej trwania. W myśl stereotypu na kilka dni przed miesiączką i podczas niej w organizmach kobiet zaczynają „szaleć hormony”, skazując je,na drażliwość i osłabienie racjonalności dokonywanych ocen - dwa aspekty tak zwanego zespołu napięcia przedmiesiączkowego (premenstrual syndrom, PMS; por. „Psychologia a różnorodność świata”, gdzie opisujemy, jak fałszywe przekonania na temat menstruacji mogą się przyczyniać do podtrzymywania stereotypu miesiączkującej kobiety).

Od dawna uważano, że do większości popełnianych przez kobiety samobójstw., i czynów przestępczych dochodzi w czasie, gdy miesiączkują lub w tygodniu poprzedzającym menstruaqę. Ponadto sądzono, że w tym okresie pojawiają się u kobiet różne problemy fizjologiczne i emocjonalne, że mają one trudności z właściwym wykonywaniem obowiązków zawodowych i maleje ich zdolność do: uczenia się i studiowania. Trzy czwarte kobiet istotnie.informuje.o pewnych problemach psychicznych i fizjologicznych,, takich jak lęki, depresja czy bóle głowy przez cztery do sześciu dni przed menstruacją (Brody, 1996a). Jednakże tylko co dziesiąta kobieta cierpi na objawy wystarczająco silne, by powodowały pogorszenie jej funkcjonowania w szkole lub na uczelni, w życiu zawodowym czy społecznym (Brody, 1996a).. Objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego zostały wymienione w tabeli 3.1.

Jak się okazuje, symptomy tego zespołu są związane z poziomem niektórych hormonów, w tym serotoniny (Steiner i in., 1995). Na przykład prostaglandyny mogą doprowadzić do odczuwania silnych, nieprzyjemnych skurczów macicy. Podrozdział „Psychologia a życie codzienne” przedstawia pewne sugestie na temat sposobu radzenia sobie z tymi objawami.

ZASTANÓW SIĘ

* Czy znasz kogoś, kto ma problemy hormonalne? Jeśli tak, to opisz, na czym one polegają.

* Czy słyszałeś o znanych sportowcach zażywających sterydy? Jakie są efekty zażywania tych hormonów?

a Które hormony biorą udział w procesach rozrodczych? Czy znasz kogoś, komu lekarz przepisał terapię hormonalną? Jeżeli tak, to z jakiego powodu? ----------

® Dlaczego psychologowie interesują się układem hormonalnym?

JAK SOBIE RADZIĆ Z ZESPOŁEM NAPIĘCIA PRZEDMIESIĄCZKOWEGO

Jeszcze w poprzednim pokoleniu zespól napięcia przedmiesiączkowego byl traktowany jako coś, co kobieta powinna po prostu cierpliwie znosić. Teraz już nie. Obecnie są dostępne różne środki pozwalające radzić sobie z PMS. Kobiety dotknięte tym zespołem mogą skorzystać z następujących sugestii:

1. Nie wiń samej siebie! Niegdyś PMS błędnie przypisywano „histerycznej” naturze kobiety. To nonsens! Problemy miesiączkowe przede wszystkim odzwierciedlają wahania poziomu pewnych hormonów i neuroprzekaźników.

2. Opracuj własną strategię radzenia sobie z dniami, w których najbardziej cierpisz. Staraj się tak zaplanować swoje życie, aby w tych okresach robić to, co lubisz, i unikać stresów. Stwórz sobie warunki do zrelaksowania się. Idź do kina albo przeczytaj książkę, na którą od dawna masz ochotę.

3. Zastanów się, czy nie masz jakichś negatywnych przekonań na temat miesiączki, które być może pogłębiają twój dyskomfort. Czy twoja rodzina

... i twoi znajomi traktują miesiączkę jako „nieczystość” lub chorobę? A może sama ją tak traktujesz?

4. Powiedz lekarzowi o twoich objawach, szczególnie jeśli są poważne, ponieważ mogą być następstwami chorób, na które cierpisz, na przykład endome-triozy (gruczolistości) czy zapalenia miednicy.

5. Staraj się wykształcić u siebie dobre nawyki żywieniowe i trzymaj się ich przez cały cykl menstru-acyjny (czyli zawsze). Rozważ ograniczenie spożycia alkoholu, kofeiny, tłuszczy, soli i słodyczy.

6. Jadaj niewielkie objętościowo posiłki (czy przekąski), by uniknąć uczucia, że jesteś „przejedzona”.

7. Wykonuj więcej ćwiczeń fizycznych. Niektórym kobietom pomaga intensywny ruch - biegi, pływanie, jazda na rowerze, szybki marsz, jazda na łyżwach, taniec, a nawet skakanie przez sk,tkankę. Wszystko to może przynieść ulgę. Kobiety, które się gimnastyku] ą lub uprawiają sport, nie poddają się - pozostają paniami swojego (fizjologicznego) losu.

8. Zapytaj lekarza, czy nie potrzeba ci dodatkowych witamin lub minerałów, jak wapno lub magnez. Witamina Ete zdaje się pomagać niektórym kobietom cierpiącym na zespól napięcia przedmiesiączkowego.

9. Czy miewasz skurcze? Leki hamujące wydzielanie prostaglandyny (ibuprofen, indomethacin) przeciwdziałają występowaniu skurczy u wielu kobiet. Poproś o radę lekarza.

10. Wielu kobietom pomagają także leki przeciwlę-kowe i przeciwdepresyjne (Brody, 1996a). Trzeba pamiętać, że antydepresanty podwyższające poziom serotoniny (Effexor, Paxil, Prozac, Zoloft) mogą wymagać trzytygodniowego zażywania, zanim zaczną skutecznie przeciwdziałać depresji. Jednak często pomagają w łagodzeniu objawów związanych z miesiączką, jeśli się je zażyje na tydzień lub dwa przed nią (Grody, 1996a).

11. Pamiętaj, że problemy menstruacyjne są przemijające. Nie przejmuj się tym, jak wpłyną na cale twoje życie czy na twoją karierę. Skup się na tym, by po prostu przejść przez te kilka dni.

PRZEMYŚL JESZCZE RAZ: PRAWDA CZY FAŁSZ?

Nie jest już prawdziwe przekonanie, ie kobieta nie może niczego zrobić, by , sobie poradzić: dolegliwościami menstruacyjnymi, oprócz prób niemyśle- i nio o nich. Jest wiele sposobów, oby ulżyć cierpieniu. j