PwTiR116

230 Rozdział 9

terminów i sposobu zapłaty spowoduje z natury rzeczy zastosowanie odpowiednich ustaleń kodeksu cywilnego, dotyczących spełniania świadczeń pieniężnych.

Z kolei wymagany przez ustawę o usługach turystycznych warunek określenia w umowie sposobu zgłaszania reklamacji związanych z wykonywaniem usług oraz oznaczenia terminu zgłaszania takich reklamacji jest ujęty w sposób niezgodny z dyrektywą 90/314/EWG, która przewiduje obowiązek zawarcia w umowie terminu, w jakim konsument powinien zgłosić wszystkie roszczenia dotyczące niewykonania łub nienależytego wykonania umowy. W istocie chodzi więc tutaj o podanie w umowie terminu przedawnienia roszczeń wynikającego z obowiązującego prawa, który to termin nie może być skracany ani przedłużany przez czynność prawną. Takiego terminu nie przewiduje żaden przepis szczególny ustawy o usługach turystycznych i w konsekwencji w odniesieniu do roszczeń klienta w stosunku do organizatora turystyki wynikających z niewykonania lub nienależytego wykonania umowy o imprezę turystyczną zastosowanie znajduje ogólny termin kodeksowy przedawnienia roszczeń wynoszący aż dziesięć lat. Umownie oznaczony termin zgłaszania przez klienta reklamacji związanych z wykonywaniem usług przez organizatora turystyki jest więc po prostu ustaleniem wprowadzającym klienta w błąd. Taka reklamacja nie ma charakteru obowiązkowego i jej niezgłoszenie przez klienta w podanym w umowie terminie nie pozbawia możliwości dochodzenia wskazanych roszczeń. Niedochowanie przewidzianej w umowie procedury reklamacyjnej stawia przed klientem dodatkowe problemy natury dowodowej, które mogą okazać się przesądzające dla rozstrzygnięcia sprawy, ale nie pozbawia to możliwości dochodzenia roszczeń odszkodowawczych na drodze sądowej.

Wątpliwości wywołuje też warunek określenia w umowie o imprezę turystyczną podstaw prawnych umowy oraz konsekwencji prawnych z niej wynikających. Tak ogólnikowe wymagania ustawowe są ujęte zbyt szeroko i mało jednoznacznie i mogą być źródłem informacji wprowadzających klientów w błąd. Nie bez powodu aneks do dyrektywy 90/314/EWG wśród koniecznych elementów umowy o podróż nie wymienia podstaw prawnych tej umowy ani konsekwencji prawnych z niej wynikających.

9.2.3. Zmiana i rozwiązanie umowy

Korzystając ze swobody kontraktowej, strony umowy o imprezę turystyczną za obopólną zgodą mogą oczywiście zmienić zawartą umowę. Taka sytuacja nie powoduje w zasadzie problemów prawnych i nie wymaga interwencji ustawodawcy. Natomiast przypadki jednostronnej zmiany tej umowy wiążą się z reguły z naruszeniem interesów drugiej strony. Toteż uregulowanie ustawowe tej kwestii ma na celu określenie zakresu i warunków dopuszczalności zmiany analizowanej umowy.

Przede wszystkim możliwa jest zmiana stron umowy o imprezę turystyczną. Zmiana organizatora turystyki jako dłużnika zobowiązanego do wykonania pakietu usług turystycznych jest sytuacją nader rzadką. W tym zakresie wystarcza odesłanie do ogólnych ustaleń k.c.. które uzależniają tzw. przejęcie długu przez osobę trzecią od zgody wierzyciela. Z reguły jednak nie ma potrzeby odwoływania się do tej instytucji prawnej, gdyż organizator turystyki może wykonywać swoje obowiązki posługując się podwykonawcami, za których działania ponosi oczywiście pełną odpowiedzialność.

Znacznie większe znaczenie praktyczne ma możliwość zmiany klienta jako strony umowy o imprezę turystyczną. Po nowelizacji ustawy o usługach turystycznych w 2()(X) r. gwarantuje ona klientowi i to bez zgody organizatora turystyki możliwość przeniesienia na osobę trzecią wszystkich uprawnień przysługujących z tytułu zawartej umowy. Warunkiem jest jednak jednoczesne przejęcie przez tę osobę wszystkich obowiązków wynikających z danej umowy. .Skuteczność wobec organizatora turystyki takiego wstąpienia osoby trzeciej w prawa i obowiązki uczestnika imprezy turystycznej jest przy tym uzależniona od zawiadomienia o tym fakcie organizatora przed rozpoczęciem danej imprezy w terminie określonym w umowie. W omawianej sytuacji dotychczasowy klient i osoba przejmująca jego uprawnienia i obowiązki odpowiadają solidarnie za nieuiszczoną część ceny imprezy turystycznej oraz dodatkowe koszty poniesione przez organizatora w wyniku zmiany uczestnika danej imprezy. Organizator może podać w warunkach uczestnictwa orientacyjną wysokość tych kosztów. Niedozwoloną klauzulę stanowi jednak zobowiązanie w tej sytuacji klienta odstępującego od umowy do zapłaty tzw. opłaty manipulacyjnej.

Zmiana umowy o imprezę turystyczną dosyć często dotyczy podwyższenia ustalonej ceny imprezy turystycznej. Jest to sytuacja, która stawia klientów w trudnym położeniu. Toteż polski ustawodawca za wzorem ustaleń dyrektywy 90/314/EWG wprowadził do ustawy o usługach turystycznych szereg ograniczeń co do możliwości podwyższenia ceny ustalonej w umowie, ale nie zakazał możliwości jej obniżenia, co nie godzi w interesy klientów i jest sytuacją raczej tylko teoretyczną. Zgodnie z ustaleniem powołanej ustawy podstawowym warunkiem jest zastrzeżenie w umowie o imprezę turystyczną możliwości podwyższenia ceny. Brak tego rodzaju ustalenia umownego definitywnie pozbawia organizatora turystyki możliwości podwyższenia ceny danej imprezy turystycznej. Ponadto podwyższenie ceny jest uzależnione od wykazania nań wpływu jednej z następujących okoliczności:

•    wzrostu kosztów transportu,

•    wzrostu opłat urzędowych, podatków lub opłat za usługi lotniskowe, załadunkowe lub przeładunkowe w portach morskich i lotniczych,

•    wzrostu kursów walut.