78397 PwTiR102

202 Rozdział 8

8.5. Sposoby zawierania umów

Umowy mogą być zawierane różnymi sposobami. Przepisy k.c. regulujące te zagadnienia po licznych zmianach przewidują cztery takie tryby zawierania umów: ofertowy, w drodze negocjacji, aukcji albo przetargu. Przez ofertę należy rozumieć oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy, określające istotne postanowienia tej umowy. Taka stanowcza propozycja zawarcia umowy musi określać przynajmniej jej przedmiotowo istotne postanowienia. Jest to propozycja wiążąca oferenta do upływu oznaczonego w niej terminu. Jeżeli laki termin nie był oznaczony przez oferenta, to oferta złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość (np. telefonu) przestaje wiązać, gdy nie zostanie przyjęta niezwłocznie. W innych przypadkach oferta przestaje wiązać z upływem czasu potrzebnego w zwykłym toku czynności do otrzymania odpowiedzi wysłanej bez nieuzasadnionego opóźnienia. Należy też podkreślić, że wszelkie ogłoszenia, reklamy, cenniki i inne informacje, skierowane do ogółu lub do poszczególnych osób, uważa się w razie wątpliwości nie za ofertę, lecz za zaproszenie do zawarcia umowy.

Oferta złożona w postaci elektronicznej wiąże składającego tylko wtedy, jeżeli druga strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie. Od przedsiębiorcy składającego ofertę w takiej postaci k.c. wymaga, aby przed zawarciem umowy poinformow ał drugą stronę w sposób jednoznaczny i zrozumiały o:

•    czynnościach technicznych składających się na procedurę zawarcia umowy;

•    skutkach prawnych potwierdzenia przez drugą stronę otrzymania oferty;

•    zasadach i sposobach utrwalania, zabezpieczania i udostępniania przez przedsiębiorcę drugiej stronie treści zawieranej umowy;

•    metodach i środkach technicznych służących wykrywaniu i korygowaniu błędów we wprowadzanych danych, które jest obowiązany udostępnić drugiej stronie;

•    językach, w których umowa może być zawarta;

•    kodeksach etycznych, które stosuje oraz o ich dostępności w postaci elektronicznej.

Powyższe obowiązki informacyjne dotyczą ofert w postaci elektronicznej, które nie są skierowane do indywidualnych osób. Nie odnoszą się one do zawierania umów w drodze poczty elektronicznej i podobnych środków indywidualnego porozumiewania się na odległość. Przy tym w stosunkach między przedsiębiorcami omawiane wymagania kodeksowe mogą nie być stosowane, jeśli strony tak postanowią.

Tylko w stosunkach między przedsiębiorcami oferta może być odwołana przed zawarciem umowy. Warunkiem jest, aby oświadczenie o odwołaniu zostało złożone drugiej stronie przed wysłaniem przez nią oświadczenia o przyjęciu oferty. Jednakże w takich stosunkach oferta nic może być odwołana, jeśli określono w niej termin przyjęcia lub nieodwoływalny charakter danej olerty.

Jeśli oświadczona przez oferenta w postaci oferty wola zawarcia umowy nie zostanie w pełni zaakceptowana przez adresata oferty, to nie doprowadzi do zawarcia umowy. Zgodnie bowiem z ustaleniem kodeksowym przyjęcie oferty dokonane z zastrzeżeniem zmiany lub uzupełnienia jej treści poczytuje się za nową ofertę. Inaczej jest tylko w stosunkach między przedsiębiorcami, gdyż dodane w 2003 r. przepisy k.c. przewidują, że w takiej sytuacji odpowiedź na ofertę z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień niezmierna jących istotnie treści oferty poczytuje się za jej przyjęcie. W tej szczególnej sytuacji strony wiąże umowa o treści określonej w ofercie, ale z uwzględnieniem zastrzeżeń zawartych w odpowiedzi na nią. Nie dotyczy to jednak oferty z wyraźnym wskazaniem niemożności jej przyjęcia z zastrzeżeniami, jak też przypadku, gdy oferent - przedsiębiorca niezwłocznie sprzeciwi się włączeniu zastrzeżeń do umowy. Ponadto zmienione uregulowania kodeksowe przewidują, że brak niezwłocznej odpowiedzi przedsiębiorcy na ofertę zawarcia umowy w ramach jego działalności, pochodzącą od oferenta, z którym pozostaje w stałych stosunkach gospodarczych, poczytuje się za przyjęcie oferty. Trzeba jednak podkreślić, że zasadą jest. iż brak odpowiedzi na złożoną ofertę nie prowadzi do zawarcia umowy. Szczególnym wyjątkiem od tej zasady jest zmodyfikowany przepis kodeksowy odwołujący się do ustalonego w danych stosunkach zwyczaju lub treści oferty, że dojście do składającego ofertę oświadczenia drugiej strony o jej przyjęciu nie jest wymagane. Wówczas umowa dochodzi do skutku, jeśli druga strona w czasie właściwym przystąpi do wykonania danej umowy.

Negocjacje (zwane dawniej rokowaniami) są procesem stopniowego uzgadniania treści umowy. Ten sposób zawierania umów jest wykorzystywany w odniesieniu do umów o skomplikowanej lub nietypowej treści, jak też w wypadku, gdy świadczenia mają mieć dużą wartość. Jeśli strony prowadzące negocjacje nie uzgodnią innych ustaleń, to uważa się, że umowa zostanie w tym trybie zawarta dopiero w razie dojścia przez strony do porozumienia co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem negocjacji. W ostatnich latach można zauważyć kształtowanie się w Polsce na wzór amerykański praktyki podpisywania tzw. listów intencyjnych przy rozpoczynaniu negocjacji. Dotyczy to umów gospodarczych o znacznej wartości i złożonym charakterze. Tego rodzaju list wyraża dążenie stron do zawarcia określonej umowy. Przepisy kodeksowe do niedawna nie regulowały skutków prawnych podpisania listu intencyjnego. Także orzecznictwo sądów polskich nie wypowiedziało się jednoznacznie w tych kwestiach. Dopiero nowelizacja k.c. z 2003 r. określiła kryteria umożliwiające ocenę postępowania negocjujących partnerów w sytuacji, gdy nic doszło do zawarcia umowy. Obecnie przepisy kodeksowe przewidują, że strona, która rozpoczęła lub prowadziła negocjacje z naruszeniem dobrych obyczajów.