87285 PwTiR114

226 Rozdział 9

zane postanowienia przedmiotowo istotne umowy o imprezę turystyczną. Omawiane przepisy zobowiązują, aby te informacje pisemne były sformułowane w sposób dokładny i zrozumiały. Dodany w 2000 r. przepis wprowadził przy tym oczywisty warunek, że takie informacje pisemne nie mogą wprowadzać klienta w błąd. Może to być wskazówką interpretacyjną dla sądu w razie ewentualnego sporu między stronami co do treści zawartej umowy.

Wskazane materiały pisemne to w szczególności broszury, foldery i katalogi danego organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego. Jeśli wyraźnie nie wynika z nich, że stanowią tylko zaproszenie do zawarcia umowy, to w świetle wymagań ustawowych co do treści takie broszury, foldery i katalogi należy traktować jako ofertę danego organizatora turystyki. Wymagania ustawy o usługach turystycznych powodują, że takie materiały pisemne organizatora turystyki w zasadzie nie rodzą wątpliwości co do ich charakteru prawnego. Jako zrozumiałą konsekwencję takiego właśnie typowego znaczenia broszur, folderów i katalogów jako oferty danego organizatora turystyki przepisy ustawy o usługach turystycznych przewidują, że wskazania zawarte w tego rodzaju informacjach pisemnych stają się elementem umowy, chyba że zawarta z określonym klientem umowa zawiera odmienne postanowienia.

Odmienny charakter broszur, folderów i katalogów oraz innych materiałów pisemnych danego organizatora turystyki może być nadany przez zamieszczenie w nich jednoznacznego ustalenia, że nie stanowią one oferty w rozumieniu kodeksowym, czy dodanie klauzuli, że z chwilą zgłoszenia rezerwacji (podpisania zgłoszenia) klient składa organizatorowi ofertę zawarcia umowy o imprezę turystyczną. Zdaniem P. Cybuli w przeważającej liczbie przypadków jest właśnie tak, że to klient składa organizatorowi ofertę zawarcia umowy w postaci zgłoszenia rezerwacji. Generalnie bardziej naturalna wydaje się oferta ze strony organizatora turystyki, ustalającego warunki uczestnictwa w imprezie turystycznej, niż ze strony klienta, który te warunki musi co do zasady zaakceptować, jeśli chce wziąć udział w danej imprezie.

Coraz częściej organizatorzy imprez turystycznych składają swoje oferty w postaci specjalnych komputerowych baz danych dostępnych za pośrednictwem Internetu. Zawieranie umów za pośrednictwem Internetu może mieć miejsce przy korzystaniu ze stron w w w, kiedy to występuje możliwość bezpośredniego porozumiewania się między stronami umowy, bądź za pośrednictwem poczty elektronicznej, która przez wysyłane tzw. e-maile nie tworzy bezpośredniej komunikacji między stronami. Zawierane tą drogą umowy mają liczne cechy specyficzne i ustalenie, czy określone postępowanie podmiotu stanowi ofertę w rozumieniu kodeksu cywilnego, czy jest tylko zaproszeniem do zawarcia umowy, może nastąpić tylko w konkretnym przypadku. W takich sytuacjach mamy do czynienia z zawieraniem umów na odległość, co obecnie reguluje ustawa o ochronie niektórych praw konsumentów z 2000 r. Z porównania zakresu podmiotowego tej ustawy z zakresem ustawy o usługach turystycznych wynika, że nie wszystkie umowy o świadczenie usług turystycznych zawierane na odległość podlegają przepisom o umowach zawieranych na odległość. Szeregu przepisów tej ustawy nie stosuje się przy tym do umów o świadczenie usług turystycznych w ściśle oznaczonym okresie. To wyłączenie odnosi się do obowiązku podania konsumentowi określonych informacji wstępnych, do prawa odstąpienia konsumenta od umowy w terminie 10 dni od jej zawarcia oraz do 30-dniowego terminu wykonania umowy.

Generalnie można powiedzieć, że oferta złożona przez organizatora turystyki przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość powinna dostarczać klientom nie mniej informacji niż ustawa o usługach turystycznych wymaga od oferty złożonej w postaci katalogów i innych tego rodzaju informacji pisemnych. Niewątpliwie odnoszą się do takiej oferty ustalenia kodeksu cywilnego. dotyczące składania oświadczeń woli w drodze elektronicznej.

Oczywiście konkretna umowa zawarta z klientem może obejmować odmienne ustalenia niż określone w katalogu, folderze lub innym wzorcu umowy. Wynika to zresztą z przepisu kodeksowego, który przewiduje, że w razie sprzeczności treści umowy z wzorcem umowy strony są związane umową. Zazwyczaj jednak zawarta umowa o imprezę turystyczną jest w pełni zgodna z ustaleniami warunków uczestnictwa w imprezach turystycznych organizowanych przez określone biuro podróży. Takie warunki uczestnictwa często narzucają konsumentom niekorzystne dla nich ustalenia i w związku z tym wymagają one kontroli, tak samo jak inne wzorce umów. Omawiane warunki okazują się nieraz niedozwolonymi postanowieniami umownymi. Poświadczają to kontrole działalności organizatorów turystyki dokonywane corocznie od 2003 r. przez Prezesa UOKiK. Wykazują one, że wiele umów o imprezy turystyczne zawiera klauzule niedozwolone, postanowienia tych umów są często niejednoznaczne, mętne i niezrozumiałe dla przeciętnego konsumenta, a warunki uczestnictwa są nieraz tak sformułowane przez organizatorów turystyki, że utrudniają konsumentom skuteczne dochodzenie roszczeń. W tym zakresie można wskazać pozytywne wzory klauzul umownych, które mogą być stosowane przez organizatorów turystyki, opracowane przez P. Cybulę (zob. „Umowa o imprezę turystyczną” powołana w bibliografii).

Oprócz tego, że wzorce umów nie powinny zawierać niedozwolonych postanowień umownych, trzeba też dodać, że wzorzec umowy nie może oczywiście zawierać ustaleń sprzecznych z normami prawnymi o charakterze bezwzględnie obowiązującym. Takie postanowienia umowne są tak samo nieważne z mocy prawa, jak w wypadku sprzeczności ze wspomnianymi już w tym rozdziale normami semiimperatywnymi ustawy o usługach turystycznych. Z powyższymi zastrzeżeniami można stwierdzić, że jeżeli umowa zawarta z klientem nie zawiera odmiennych postanowień, to ustalenia ujęte w katalogach i innych in-