PwTiR166

330 Rozdział 10

szkód osobowych przez uczestników imprez turystycznych powyżej wskazanych granic.

10.3. Odpowiedzialność kontraktowa pośrednika turystycznego

Dyrektywa 90/314/EWG przewiduje, że za wykonanie zobowiązań wynikających z umowy o imprezę turystyczną ponosi odpowiedzialność nie tylko organizator, ale i tzw. sprzedawca podróży turystycznej przygotowanej przez organizatora. Natomiast ustawa o usługach turystycznych odnosi swoje ustalenia do organizatorów turystyki i pośredników turystycznych. Jak słusznie wyjaśnia M. Nesterowicz, wynika to z braku precyzji powołanej dyrektywy, która nie określa roli. w jakiej występuje taki sprzedawca. Może on być organizatorem zawierającym umowę o imprezę turystyczną, bądź tylko pośrednikiem klienta przy zawarciu tej umowy z organizatorem. Bardzo często taki sprzedawca jest agentem organizatora, działającym na podstawie umowy agencyjnej. Warto przypomnieć, że w ujęciu ustawy o usługach turystycznych pośrednik turystyczny jest rozumiany stosunkowo wąsko jako przedsiębiorca wykonujący na zlecenie klienta czynności faktyczne i prawne związane z zawieraniem umów o świadczenie usług turystycznych. Może on pośredniczyć w zawieraniu umów o świadczenie wszelkich usług turystycznych, a nie tylko umów o imprezę turystyczną. Ważne jest, aby taki pośrednik był świadomy, że przyjmując zlecenie na dokonanie czynności związanych z zawarciem umowy o pojedynczą usługę turystyczną, działa na rzecz usługi, która ma być świadczona w związku z wyjazdem turystycznym. W razie pośredniczenia przy zawieraniu umów o usługi przewozowe niekiedy mogą w praktyce występować wątpliwości co do charakteru działania podmiotu pośredniczącego.

Konsekwencją szczególnego położenia prawnego pośrednika turystycznego jest to, że zasada i zakres jego odpowiedzialności cywilnej są generalnie inne niż w przypadku organizatora turystyki. Ten ostatni działa we własnym imieniu, natomiast pośrednik turystyczny działa z reguły w imieniu klienta. Oczywiście działając na zlecenie klienta, pośrednik turystyczny musi działać w jego interesie. W konsekwencji nie może on w zasadzie występować jednocześnie jako agent drugiej strony i działać zarazem w interesie organizatora turystyki lub innego usługodawcy. Wówczas bowiem istnieje możliwość naruszenia interesów mocodawcy. Dopuszczalny jest jednak w lej mierze wyjątek i umocowanie do działania pośrednika turystycznego może wyraźnie akceptować reprezentowanie przezeń obydwu stron. Są to sytuacje raczej rzadkie i w praktyce nie mają one większego znaczenia.

Skoro pośrednik turystyczny jedynie pośredniczy - poprzez różne czynności faktyczne i prawne - na zlecenie klienta w zawarciu umowy o świadczenie usług turystycznych, to z natury rzeczy podmiot ten zasadniczo nie ponosi odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania powstałego z tej umowy, gdyż taka odpowiedzialność spoczywa na organizatorze turystyki. Odpowiedzialność pośrednika turystycznego jest ograniczona do należytego wykonania przyjętego zlecenia klienta. Oznacza to zgodnie z ustaleniami ustawy o usługach turystycznych obowiązek udostępnienia klientom odpowiednich informacji pisemnych o proponowanych imprezach turystycznych i poszczególnych usługach turystycznych. Tc obowiązki informacyjne są ujęte identycznie jak w wypadku organizatora turystyki. Ich niedopełnienie przez pośrednika turystycznego może prowadzić do dochodzenia przez klienta odszkodowania. Wskazania zawarte w informacjach pisemnych podanych klientowi przez pośrednika turystycznego stają się elementem umowy zawartej z danym klientem, jeśli brak w niej odmiennych postanowień. Niedotrzymanie tych ustaleń w postaci przekazanych informacji pisemnych może być podstawą roszczeń odszkodowawczych klienta.

W zakresie nieuregulowanym ustawą o usługach turystycznych do umów z klientami zawieranych przez pośredników turystycznych stosuje się przepisy kodeksu cywilnego oraz inne przepisy dotyczące ochrony konsumenta. To odesłanie ustawy o usługach turystycznych ma bardzo szeroki zakres. Obejmuje ono zarówno ogólne przepisy kodeksowe o zobowiązaniach, przepisy o wykonywaniu zobowiązań i skutkach ich niewykonania, przepisy o wykonaniu i skutkach niewykonania zobowiązań z umów wzajemnych, jeśli określone zlecenie klienta ma charakter odpłatny, co jest regułą, jak również przepisy o zleceniu.

Należy przy tym dodać, że sytuacja prawna znacznie komplikuje się, gdy na zlecenie klienta pośrednik turystyczny zawiera umowę z organizatorem turystyki za granicą o organizację imprezy turystycznej lub o świadczenie pojedynczej usługi turystycznej. Wtedy bowiem do świadczonych usług turystycznych znajdują zastosowanie przepisy prawa obcego, które mogą nie zapewniać klientowi odpowiedniej ochrony jego praw. O tego rodzaju sytuacji pośrednik turystyczny powinien poinformować klienta jeszcze przed zawarciem umowy o świadczenie usług turystycznych, gdyż tego wymaga staranność zawodowa, jakiej od niego można oczekiwać. Brak takiego ostrzeżenia daje klientowi możliwość dochodzenia roszczeń odszkodowawczych w stosunku do pośrednika o naprawienie poniesionej szkody w takim zakresie, w jakim zagraniczny organizator turystyki jej nie pokrył.

10.4. Odpowiedzialność kontraktowa agenta turystycznego

Agent turystyczny ze względu na stałe pośredniczenie przy zawieraniu z klientami umów o świadczenie usług turystycznych oraz zawieranie tego typu umów w imieniu organizatora turystyki lub innego usługodawcy ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą w znacznie węższym zakresie niż organizatorzy