rew2

328 Część IV. Aspekty społeczno-zawodowe

z niepełnosprawnością intelektualną jest inna, każda ma szczególne możliwości i własne potrzeby psychofizyczne, każda ma indywidualne predyspozycje i ograniczenia, ale także mocne i słabe strony oraz własne zainteresowania.

Często spotykamy sytuację, gdy mamy dwoje uczniów z ZD z podobnym orzeczeniem z poradni psychologiczno-pedagogicznej, o takim samym stopniu niepełnosprawności intelektualnej, przy podobnym zespole genetycznym i dysfunkcji rozwojowej, ale każda z tych osób funkcjonuje w zupełnie inny sposób. Z pedagogicznego punktu widzenia każda sytuacja, w jakiej był i w przyszłości znajdzie się taki uczeń, wpływa na jego rozwój. Wszystko, co go otacza, jest i będzie istotne. Środowisko, wjakim przebywa, czas i sposób stymulowania jego rozwoju, umiejętności i osobowość nauczyciela, stosowane metody i formy pracy, wykorzystywane środki dydaktyczne, organizacja i planowanie zajęć, współpraca z rodziną - wszystko to ma wpływ, jak w przyszłości będzie funkcjonował ten uczeń - ta osoba.

Zarówno uczniowie z ZD, jak i inni uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym są w stanie sprostać tym samym wymaganiom, które mogą spełnić inni uczniowie. Dlatego o edukacji tych uczniów mówimy, że jest specyficzna. Jej odrębność wyraża się w niemożności przypisania z góry pewnych zadań i treści edukacyjnych oraz opisania sylwetki absolwenta, w niemożności wytyczenia procedur osiągania celów oraz oceniania wg obowiązującej w Polsce skali ocen, a także w konieczności spełnienia określonych warunków, aby ta edukacja była prawidłowa.

Specyfika kształcenia uczniów niepełnosprawnych intelektualnie polega na całościowym, zintegrowanym nauczaniu i wychowaniu. Kształcenie powinno być oparte na wiełozmysłowym poznawaniu otaczającego świata w trakcie całego procesu edukacji. A więc nauczanie tej grupy uczniów to uczenie całościowe, sytuacyjne, zadaniowe, wielozmysłowe, przygotowujące do niezależności.

W stosunku do wielu uczniów z ZD, zwłaszcza niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu znacznym, przez cały okres ich pobytu w szkole podstawowej, a następnie w gimnazjum lub szkole przysposabiającej do pracy (PdP) działania edukacyjne mogą nie wykraczać poza pewien obszar, zaspokajając specyficzne potrzeby edukacyjne tych uczniów. Należy uznać prawo osób niepełnosprawnych do rozwoju we własnym tempie i uwzględnić to prawo podczas ustalania kierunków pracy z uczniem (Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla uczniów z upośledzeniem umysłowym..., 2008; Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół specjalnych..., 2008).

Niezbędne warunki do prawidłowej edukacji

Bez względu na to, jaką szkołę wybiorą rodzice dla swojego dziecka, zarówno oni, jak i nauczyciele pracujący z osobami niepełnosprawnymi powinni pamiętać, że możliwości psychofizyczne i związane z nimi możliwości edukacyjne osób z niepełnosprawnością intelektualną, zwłaszcza w stopniu umiarkowanym i znacznym, powinny wyznaczać zapewnienie im odpowiednich warunków nauczania, wychowania i rehabilitacji.

jj- Konieczność nawiązania pozytywnego kontaktu emocjonalnego nauczycieli z uczniem, który jest podstawowym warunkiem efektywnej pracy.

-    Konieczność takiej organizacji działalności szkoły, która przygotuje środowisko do przyjęcia osób niepełnosprawnych intelektualnie, ich zaakceptowania i udzielenia im pomocy (zniesienie barier architektonicznych i barier mentalnych).

-    Konieczność realizacji odrębnych podstaw programowych kształcenia ogólnego {Podstawaprogramowa kształcenia ogólnego dla uczniów z upośledzeniem umysłowym..., 2008; Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół specjalnych..., 2008).

-    Konieczność dokonywania przez cały zespół nauczycieli i specjalistów pracujących z uczniem wielospecjalistycznej, kompleksowej oceny jego funkcjonowania (sfera rozwoju społecznego, poznawczego, motorycznego oraz mowy).

-    Konieczność opracowania i realizacji skoordynowanego specjalistycznie indywidualnego programu edukacyjnego dla każdego ucznia (z podziałem na sfery rozwoju). Program ten musi powstać na podstawie zaleceń zawartych w orzeczeniach poradni psychologiczno-pedagogicznej, diagnozy pedagogicznej dokonanej w szkole, zaleceń lekarskich oraz wywiadu z rodzicami. Opracowany program edukacyjny musi podlegać systematycznej modyfikacji w zależności od zmian zachodzących w rozwoju psychofizycznym ucznia. Program powinien być realizowany przez wszystkich nauczycieli i specjalistów pracujących z uczniem. W rozwoju dziecka z ZD, jak i innych osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności intelektualnej ważne są wszystkie sfery rozwoju i nie należy ich rozdzielać. Każdy nauczyciel jest odpowiedzialny za całościowy rozwój ucznia.

-    Wymagana jest odpowiednia organizacja lekcji: zbyt długie, 45-minutowe jednostki lekcyjne powodują, że uczniowie nie są w stanie usiedzieć w ławkach, istnieje więc konieczność zapewnienia im miejsca do odpoczynku lub podjęcia innej aktywności.

-    Konieczność zorganizowania zajęć rewalidacyjnych, które wynikają z wielospecjalistycznej oceny rozwoju ucznia i wspomagają jego rozwój (zajęcia terapii mowy, w tym wspomagające metody komunikacji, logorytmika, integracja sensoryczna, zajęcia korekcyjno-kompensacyjne, trening społeczny, rehabilitacja ruchowa, muzykoterapia, arteterapia itd.).

-    Konieczność realizacji odmiennych treści nauczania, które wynikają z innych podstaw programowych, dobieranych przez nauczycieli ze względu na możliwości psychofizyczne ucznia i środowisko, w jakim uczeń żyje, z naci-

_skiem na komnetencie snołeczne._r_