rew7

338 Część IV. Aspekty społeczno-zawodowe

Praca pozwala ludziom niepełnosprawnym intelektualnie uwierzyć w siebie, przełamać stereotyp „dużego dziecka”, poczuć się wreszcie prawdziwie dorosłym, wartościowym członkiem społeczeństwa, który dzięki pracy i zarobkom staje się równy osobom pełnosprawnym. Nie bez znaczenia są pieniądze, które obok rent stanowią źródło dochodu, ale także utwierdzają niepełnosprawnych w przekonaniu, że ich praca jest ważna i potrzebna tak jak praca osób sprawnych. Pracodawcy cenią niepełnosprawnych jako sumiennych pracowników. Niepełnosprawni pracownicy^nie stanowią konkurencji dla pracowników pełnosprawnych —Ich zdolńosai umiejętności są mocno ograniczone, co oznacza~ze wykonują~za-zwyczaj proste, monotonne prace, składające się z rutynowych czynności. Lu-dzie-friepełnosprawni intelektualnie dobrze czują się w .ftcbemfitiicły które da]ąZ~~ irff poczucie bezpieczeństwa i kontroli nad sytuacją, natomiast przeciętna osoba pełhośprawna szybko nudzi się tym i poszukuje nowych bodźców.

Dzięki licznym akcjom społecznym, edukowaniu i przygotowywaniu społeczeństwa do niepełnosprawności intelektualnej ludzie niepełnosprawni zaczynają być widoczni w codziennym życiu. Mają możliwość podjęcia pracy i usamodzielnienia się (w tym samodzielnego lub grupowego mieszkania w mieszkaniach chronionych). Zostają stopniowo włączani w społeczeństwo, w którym są od zawsze.

Pracownicy z niepełnosprawnością intelekmalną są wyjątkowo lojalni i zaangażowani w wykonywanie swoich obowiązków. Świetnie sprawdzają się na sta-HSWiskachTna których zazwyczaj wśród pełnosprawnego personelu panuje duża rotacja. Jak podkreśla Mmgalska (2007), osiągnięcie sukcesu wymaga:

—    zdobycia pewnego stopnia autonomii wewnętrznej, samodzielności osobistej i dojrzałości społecznej — postęp w tych sferach następuje nie tylko w procesie przygotowywania, ale także w trakcie samej pracy;

—    preorientacji zawodowej prowadzonej już w szkole;

—    edukacji ponadgimnazjalnej przygotowującej do pracy;

—    poradnictwa zawodowego, które określa indywidualne predyspozycje psychofizyczne, zdolności, zainteresowania i upodobania;

—    szkolenia, które przygotuje przyszłego pracownika do pracy, w tym kursów i staży odbytych u pracodawców (by zdobyć doświadczenie i umiejętności w zakresie konkretnych czynności, zadań, organizacji pracy, samego środowiska i zachowań w miejscu pracy), a także szkolenia w miejscu pracy;

—    aktywnego pośrednictwa pracy, tzn. poszukiwania odpowiedniego stanowiska pracy, organizacji pracy i środowiska pracy odpowiednich dla konkretnej osoby, współpracy z pracodawcą i przyszłymi współpracownikami kandydata w celu wprowadzenia nowego pracownika oraz zapewnienia mu odpowiedniego wsparcia;

—    wspieranie w zatrudnieniu (monitorowanie przebiegu pracy, wspomaganie w nietypowych czy trudnych sytuacjach).

Pierwszą inicjatywą zatrudnienia wspomaganego na otwartym rynku pracy był wrocławski program „Trener”. Obecnie najbardziej rozległym i komplek-

sowym programem jest Centrum Doradztwa Zawodowego i Wspierania Osób Niepełnosprawnych Intelektualnie (Centrum DZWONI). Powstało ono z inicjatywy Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym w ramach projektu EFS — Sektorowy Program Operacyjny, Rozwój Zasobów Ludzkich 2004—2006 i opiera się w pewnym stopniu na doświadczeniach zebranych przez wrocławski zespół. Projekt jest nadal kontynuowany. Centrum posiada certyfikat uprawniający do prowadzenia agencji w zakresie pośrednictwa pracy na terenie Polski, doradztwa personalnego oraz poradnictwa zawodowego. Głównym celem działań Centrum DZWONI jest aktywizowanie zawodowe grupy najbardziej wykluczonej z otwartego rynku pracy; osób niepełnosprawnych intelektualnie. Centrum DZWONI ma być łącznikiem między pracodawcą, miejscem pracy i osobą niepełnosprawną. Głównym celem jest udzielanie szeroko pojętego wsparcia pracodawcy i środowisku firmy oraz osobie niepełnosprawnej w procesie włączania i integracji. Działalność Centrum polega na wspieraniu i pomocy w znalezieniu i utrzymaniu zatrudnienia przez osoby niepełnosprawne intelektualnie na otwartym rynku pracy zgodnie z modelem, który realizowany jest także we wrocławskim programie: zatrudnić —>■ wyszkolić —>■ utrzymać.

I Zadaniem Centrum DZWONI jest: ~

—    Zatrudnianie specjalistów odpowiedzialnych za określanie predyspozycji i zainteresowań zawodowych: doradców zawodowych, psychologów i pedagogów, a także trenerów pracy, którzy zapewniają indywidualne wsparcie w miejscu pracy. Działania centrum dzięki takiemu zespołowi są kompleksowe i mogą przynieść najlepsze efekty.

—    Zajmowanie się analizą środowiska pracy w celu umiejscowienia pracownika na najbardziej korzystnym dla firmy stanowisku, przygotowanie osoby niepełnosprawnej do określonej pracy oraz przygotowanie pracowników pełnosprawnych do jej przyjęcia do grupy, a następnie wsparcie zatrudnionej już osoby niepełnosprawnej podczas adaptacji w miejscu pracy oraz udzielanie jej pomocy przy wdrażaniu do nowych obowiązków zawodowych. Monitorowanie miejsca pracy osób niepełnosprawnych.

—    Zajmowanie się kreowaniem pozytywnego obrazu osoby niepełnosprawnej przez organizowanie warsztatów i szkoleń, które pozwalają przełamać lęk pełnosprawnych osób wobec upośledzenia i „oswoić” niepełnosprawność. Są to np. spotkania integrujące grupy młodzieży niepełnosprawnej ze studentami, pracownikami i pracodawcami, w których chodzi o jak najlepsze i najefektywniejsze wypromowanie osób niepełnosprawnych intelektualnie,

—    Przygotowywanie osób niepełnosprawnych do odgrywania roli efektywnego i pełnowartościowego pracownika. Osoby niepełnosprawne uczą się m.in. pisania cv i podań, czyli dokumentów, które są potrzebne podczas pierwszej, wstępnej rozmowy z potencjalnym pracodawcą. Nauka zawiera np. techniki dramowe polegające na odgrywaniu sytuacji, na które mogą się

_natknąć osoby niepełnosprawne w przyszłym miejscu pracy, j_