342 Część IV. Aspekty społeczno-zawodowe
Głaz M. i in. (2006), Dzwoni już w dziewięciu miastach, „Społeczeństwo dla Wszystkich”, 3, 4-7.
Materiały Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym (2002).
Mrugalska K. (2007), Aktywizacja zawodowa osób z niepełnosprawnością intelektualną — perspektywy organizacji rodziców, II debata z cyklu: „Edukacja bez barier. Niepełnosprawni w systemie oświaty i na rynku pracy”.
Mrugalska K. (2007), materiały z konferencji „Europejskie modele aktywizacji zawodowej osób z niepełnosprawnością intelektualną”, 21 marca.
Piszczek M. (2003), Aktywizacja zawodowa uczniów z upośledzeniem umysłowym, CMPP-P, Warszawa.
Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym w szkołach podstawowych i gimnazjach, Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, zał. nr 3, Dz. U. z 15.01.2009 r.
Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół specjalnych przysposabiających do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, Załącznik nr 7, Dz. U. z 15.01.2009 r.
Ulotka informacyjna Centrum DZWONI (2006), PSOUU.
Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji (2003), Osoby niepełnosprawne w Unii Europejskiej.
Ustawa z dnia 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, Dz. U. z 1997 r., nr 123, poz. 776.
Zatrudnienie młodych osób niepełnosprawnych pracowników w opiniach pracowników Powiatowych Urzędów Pracy (2007) [w:] Młodzi niepełnosprawni — aktywizacja zawodowa i nietypoweformy zatrudnienia, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa.
Bernadeta Szczupak
Akademia Pedagogiki Specjalnej Warszawa
Prawa osób z niepełnosprawnością stanowią przedmiot regulacji przyjętych przez wiele organizacji międzynarodowych, a podejmowane działania legislacyjne obrazują zmiany w podejściu do tej problematyki. Jedną z nich jest odchodzenie od tzw. modelu medycznego na rzecz modelu społecznego i postrzegania niepełnosprawności w kontekście praw człowieka (Quinn, Degener, 2002). Niepełnosprawność coraz częściej ujmowana jest w szerokim kontekście społecznym — zamiast skupienia się na ograniczeniach i dysfunkcjach dostrzega się przede wszystkim jednostkę z przynależnymi prawami człowieka oraz kwestie związane z jej podmiotowym traktowaniem. Wyrazem tego jest powstawanie międzynarodowych aktów prawnych, które zakazują wszelkich form dyskryminacji osób z niepełnosprawnością, przeciwdziałają ich marginalizacji społecznej i promują równość wszystkich ludzi, kładąc nacisk na ich godność i prawa oraz dostęp do wszystkich sfer życia (Szczupał, 2007).
Wciąż jednak nierzadkie jest zjawisko przedmiotowego traktowania osób z niepełnosprawnością: ich godność oraz wartość ich życia są pomniejszane, kiedy w różnych sytuacjach próbuje się im nadawać status „niepełnego człowieczeństwa” (subhuman) (Brigham i in., 2004). Pomimo ogromnego postępu społecznej wrażliwości i rozumienia potrzeb osób dotkniętych niepełnosprawnością ciągle doświadczają one przeszkód w dostępie do wielu dziedzin życia społecznego.
W populacji osób w wieku 15 lat i więcej posiadających prawne potwierdzenir występowania niepełnosprawności, która liczyła w momencie dokonywania Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań (maj 2002) 4 326 tys. osób udział procentowy osób z niepełnosprawnością intelektualną jest relatywnie ni