S5001377 (3)

SK Mi różne sposoby swoim opiekunem lub inną osobą upośledzoną — na przykład ciągnąc go i pozycji siedzącej w górę w ćwiczeniu „wahadło” albo kołysząc go w ..kołysce”. Jest to ważne, gdyż osoby z głębokimi i sprzężonymi zaburzeniami mają bardzo ograniczone możliwości zatroszczenia się o innych ludzi.

Rola opiekuna

#    Umiejętności komunikacyjne

Opiekun musi rozwijać umiejętności komunikowania się, by pomóc osobom upośledzonym współpracować oraz by wzbogacić ich repertuar ruchów („słownik mchowy”* i doświadczenie. Kontakt wzrokowy i mimika twarzy są ważne, gdyż włeie osób z głębokimi i sprzężonymi zaburzeniami reaguje właśnie na wyraz twarzy, głos oraz ruch. Kiedy to tylko możliwe, opiekun powinien pozostawać na poziomie wzroku osoby upośledzonej, a od czasu do czasu może się też znaleźć niżej, dając jej tym samym okazję do popatrzenia na siebie z góry.

•    Głos

Gk* jako środek porozumiewania się jest szczególnie istotny, a takie dźwięki, jak ■ocenie, śpiewanie i słowa towarzyszące ćwiczeniu, dodatkowo wspierają doświadczenia ruchowe. Głos powinien być niski, cichy i zachęcający, można nim podkreślać płynącą z ćwiczenia przyjemność i radość. Głosu można używać rytmicznie, żeby akompaniował ruchowi, przy czym opiekun musi wykazać pewne wyczucie w znalezieniu właściwego dla każdej osoby rytmu. Z tego właśnie powoda głos jest bardziej odpowiednim akompaniamentem niż muzyka, której stały rytm może nie być dostosowany do rytmu ćwiczącego. Podczas ćwiczeń osoba upośledzona może wydawać odgłosy, na które opiekun powinien reagować, ■Mm je bądź dając odpowiedzi słowne jak w prawdziwej rozmowie. Osoby i głębokimi i sprzężonymi zaburzeniami włączają się czasem w śpiewanie.

Opiekun rozpoczyna od ćwiczenia, które osoba upośledzona lubi, rozwija jego SBE odmiany i stopniowo wprowadza takie formy aktywności ruchowej, które osoba ta mogłaby początkowo odrzucić. W swym postępowaniu opiekun musi być przy tym twardy i stanowczy. Jednocześnie powinien nagradzać wysiłek i dodawać otuchy osobie upośledzonej. Czasem dorośli z głębokimi i sprzężonymi zaburzeniami odrzucają wszelkie próby nawiązania z nimi kontaktu, a niektórzy' są nawet agresywni. Może się więc zdarzyć, że pracę z taką osobą trzeba rozpocząć od szarpaniny. Bardzo pomocny jest tu spokój i opanowanie, a także poczucie humoru. Akcent należy położyć raczej na zabawę niż przymus. Często upośledzony dorosły widząc, iż wszyscy naokoło dobrze się bawią, ostatecznie zgodzi się przyłączyć do zabawy-. Zabawa i radość płynąca z kontaktu z drugim człowiekiem może wydawać się niektórym dziwna, ale kiedy zauważą, że uczucia towarzyszące

liczeniom są przyjemne i niczym nie zagrażają, ich opór zacznie się stopniowo -niniejsza^.

Opiekun musi być bardzo „szczodry” w wydatkowaniu energii i korzystaniu ze Ń»t>jego ciała jako „pomocy dydaktycznej”. Wspólne doświadczenia są bardzo ^sfakcjonujące dla obojga uczestników, są jednak bardzo wyczerpujące dla opiekuna, zwłaszcza gdy musi on pracować z osobami dorosłymi z głębokimi , ^rzężonymi zaburzeniami o dużej wadze i wzroście. Budowa wzajemnego Irttaktu i przekazanie niezbędnych doświadczeń ruchowych stanie się przyjemniejsze i łatwiejsze, albo wręcz możliwe do wykonania w dobrze współpracującym zespole ludzi partnerujących osobom upośledzonym na cotygodniowych zajęciach.

Potrzeby fizyczne

Doświadczenia ruchowe nie tylko mogą pomóc w zaspokojeniu potrzeb społecznych i emocjonalnych osób z głębokimi i sprzężonymi zaburzeniami, ale wychodzą akie naprzeciw ich potrzebom fizycznym, ponieważ pomagają ograniczyć napięcie i pobudzają w pewnym stopniu świadomość własnej osoby. Napięcie można zmniejszyć;, delikatnym głaskaniem i dostarczaniem okazji do doświadczania ftobodnego ruchu.

Niektóre osoby z głębokimi i sprzężonymi zaburzeniami potrzebują zwiększenia tłasaej siły, choćby w bardzo ograniczonym zakresie. Kiedy jest to możliwe, akży rozwijać mięśnie potrzebne do przeciwstawiania się sile ciężkości. Znaczenie iwwoju mięśni grzbietu i szyi zostało opisane w rozdziale 2. Osoby z głębokimi i sprężonymi zaburzeniami należy kilka razy dziennie kłaść na jakiś czas na brzucho w pozycji leżącej bądź ukośnej — wznoszącej (na pochylni lub i podparciem klinowym). Ukośna pozycja pozwala na swobodny ruch rękami. Taka pozycja sprzyja rozwojowi symetrii ciała, bardzo potrzebnej ludziom ze ^stycznością jednostronną. Często osoby upośledzone przez większą część dnia siedzą podparte z tyłu albo leżą na plecach. Osoby takie będą początkowo przeciwstawiały się nowym pozycjom, zwłaszcza jeśli wcześniej przez wiele lat leżały. Aby osiągnąć pozycję siedzącą, należy wzmacniać mięśnie grzbietowe, rjiomiast wzmocnienie nóg pozwala osiągnąć pozycję stojącą. Umieszczona pod przednią częścią ciała podpora, pochylona pod odpowiednim kątem, pomaga stanąć w stabilnej pozycji i wzmocnić nieco nogi. Podczas siedzenia osoba ąnikdzooa może za pomocą rąk manipulować różnymi przedmiotami.

Zęby pomóc osobie z głębokimi i sprzężonymi zaburzeniami osiągnąć pozycję, rozwalającą na poruszanie się na czworakach, można zastosować specjalny wałek ze sztucznego tworzywa, umieszczony pod brzuchem i zachęcić ją do dźwignięcia | aę na rękach i kolanach. Upośledzone dziecko, leżące na brzuchu, można unieść do pozycji, w której będzie mogło raczkować. Opiekun stojąc nad dzieckiem i rozkroku reguluje stopień podparcia w zależności od potrzeb dziecka. Jeżeli jest ttaake dziecko, opiekun jedną ręką podtrzymuje jego tułów, a drugą pomaga mu ćpowiednk) poruszać kończynami.

iii