Scan0009 (33)

16

morfologicznych (plaąues) oraz zmian takich, jakie występują w zapaleniu mózgu poszczepiennym i w podobnych stanach chorobowych [2, 7, 8].

Moim zdaniem wiele przemawia za tym, że kompleksy odpornościowe odgrywają rolę ważnego czynnika przyczynowego także w różnych innych procesach chorobowych, a jeśli chodzi o choroby układu nerwowego — także np. w SLA (sclerosis lateralis amyotrophica) lub w zespole Guillan-Barre-Strohla (polymyeloradiculo-ganglio-neuronitis).

Wychodząc z takiego punktu widzenia (na poważną rolę kompleksów odpornościowych w etiologii i patogenezie) różnych chorób, a zwłaszcza demielinizacyjnych, jak SM, należy oczywiście mieć na uwadze konsekwencje takiego stanowiska w zakresie profilaktyki, diagnostyki i terapii.

Profilaktyka

Tak więc w profilaktyce różnych schorzeń, a szczególnie SM, trzeba dążyć do wyeliminowania rozmaitych czynników w postaci źródeł antygenów, na które podatna jest lub może być dana osoba. Zgodnie z tym, co wyżej zostało przedstawione, chodzi tu o rozmaite substancje, zwłaszcza pochodzenia roślinnego, zwierzęcego, a także ludzkiego.

Ważną rolę w zakresie tych ostatnich substancji (pochodzenia ludzkiego) w celu postawienia właściwej diagnozy — mogą odegrać badania serologiczne, a w tej liczbie badania cechy wydzielania antygenów grupowych układu ABPI (Sese).

Przebywanie na świeżym powietrzu lub właściwe i częste wietrzenie pomieszczeń powinny należeć do zaleceń i szczególnie godnych wskazań higienicznych. Wiadomo, że wśród ludności cygańskiej SM spostrzega się niezwykle rzadko. Wyjaśniać to może fakt niemal stałego przebywania ich na dworze.

Warto tu zwrócić szczególną uwagę na pracę duńskiego autora Bisgarda z 1990 r. [1], który badał sezonowość występowania SM u 45 pacjentów. Okazało się, że 76% obostrzeń występowało w miesiącach zimowych. Autor wiąże to z czynnikami środowiskowymi. Moim zda-

0.2. UWAGI OGÓLNE

17

niem natomiast wiąże się to ściśle z przebywaniem w zimie przeważnie w pomieszczeniach zamkniętych. W podobny sposób można wyjaśnić omawianą uprzednio korelację częstości występowania SM z szerokością georaficzną. Nadto pozostawanie w grupach — w zamkniętych pomieszczeniach — sprzyja zachorowaniom i obostrzeniom choroby.

Wiek, w jakim ujawnia się choroba, również ma tu wyraźną wymowę. SM dotyka na ogół ludzi młodych, w kwiecie wieku, a więc dotyczy to tego ich okresu życia, kiedy ludzie dobierają się w pary, kiedy zawiązują więzy małżeńskie.

Znane są przypadki takich par małżeńskich, w których obie strony są sobie ogromnie oddane i mocno do siebie przywiązane, a jednak okazuje się, że jedno z nich wyraźnie źle się czuje w czasie kontaktów małżeńskich i obserwuje u siebie występowanie wyraźnych objawów chorobowych, jak bóle i zawroty głowy, a nawet utrata przytomności. Mimo wzajemnego ogromnego przywiązania osoby takie dochodzą wreszcie do wniosku, że np. jedna z osób lepiej się czuje, gdy — za poradą lekarza — przeniesie się do innego pomieszczenia i śpi osobno. Czasem po śmierci jednej osoby — druga, pozostała przy życiu, stwierdza zupełnie niespodziewanie dla siebie, że dotkliwe i długotrwałe objawy chorobowe stopniowo u niej ustępują lub cofają się szybko. W takich przypadkach nieraz można stwierdzić — w oparciu o wyniki badań serologicznych — niewątpliwą przyczynę takich zdarzeń, która tkwi w niezgodności serologicznej (co mogło prowadzić do pojawiania się kompleksów odpornościowych).

Tak więc uwzględnianie możliwości powstawania kompleksów odpornościowych może przyczynić się do nowego spojrzenia na problematykę etiologii i patogenezy niektórych chorób, a zwłaszcza chorób połączonych z tworzeniem się w układzie nerwowym ognisk demieli-nizacyjnych, jak np. stwardnienie rozsiane.