Scan0030 (16)

na poinformowanie studentów, że dane treści kształcenia będą rozpatrywane na kolejnym wykładzie oraz przyrzekł, iż zapozna ich z wynikami rozwiązania sprawdzianu (czwarta sytuacja organizacyjna).

Przytoczone zajęcia teoretyczne z hydromechaniki składały się więc z następujących rodzajów sytuacji dydaktycznych: a) czterech krótkotrwałych sytuacji organizacyjnych (10 minut); b) dwóch sytuacji recepcyjnych (62 minuty); c) jednej sytuacji zadaniowej (15 minut); d) jednej sytuacji dezorganizacyjnej (3 minuty). Wszystkie one, z wyjątkiem sytuacji dezorganizacyjnej, wywarły istotny wpływ na jakość opanowywania przez studentów wiadomości i umiejętności z hydromechaniki.

Jak wykazała szczegółowa analiza zgromadzonych materiałów z obserwacji 2-godzinnych zajęć — -realizowanych w objętych badaniem uczelniach — większość krótkotrwałych sytuacji organizacyjnych niewiele różniła się pod względem ich wartości dydaktyczno--wychowawczej od rozpatrzonych uprzednio przykładów. Do najczęściej powtarzających się pozytywnych czynności nauczycieli akademickich w toku trwania tych sytuacji należy zaliczyć: a) punktualność w rozpoczynaniu i kończeniu zajęć; b) nawoływanie do przestrzegania dyscypliny w czasie zajęć; c) prowadzenie prawidłowych zapisów w dzienniku zajęć; d) pobudzanie studiujących do należytego, przygotowania się do planowanych zajęć; e) szybkie i sprawne przygotowanie grupy dziekańskiej do rozwiązywania na zajęciach konkretnych- zadań lub problemów dydaktycznych;' f) systematyczne poduczanie uczącym się do samodzielnego rozwiązywania w czasie nauki własnej określonych zagadnień dydaktycznych; g) zlecanie im odpowiedniej literatury do przestudiowania; h) konsekwentne egzekwowanie od wszystkich słuchaczy prawidłowego wykonania zleconych .prac. Spośród licznych pozytywnych czynności studentów, występujących w krótkotrwałych sytuacjach organizacyjnych, należy zwrócić uwagę na takie, jak punktualność w przychodzeniu ,na zajęcia

oraz różne przejawy aktywności zewnętrznej podczas studiów.

Nie oznacza to, że w czasie trwania omawianych sytuacji organizacyjnych nie występowały ujemne zjawiska dydaktyczne. Otóż negatywne czynności nauczycieli akademickich dotyczyły głównie formalnego traktowania rzeczowych pytań studentów odnoszących się zarówno do spraw organizacyjno-porządkowych, jak i do treści kształcenia, a także niereagowania na brak dyscypliny zajęć. Natomiast negatywne czynności studentów przejawiały się przede wszystkim w próbach „zagadywania” nauczycieli akademickich w celu opóźnienia rozpoczęcia wykładu lub ćwiczeń oraz w nieprzestrzeganiu zasad dyscypliny.

Reasumując należy stwierdzić, że celowe stwarzanie w szkołach wyższych nie trwających zbyt długo wartościowych sytuacji organizacyjnych jest konieczne. Oczywiście największe walory pedagogiczne mają te czynności dydaktyczno-wychowawcze, występujące w trakcie takich sytuacji, które wdrażają uczących się do systematycznego przestrzegania dyscypliny studiów, rozwijają ich zainteresowania przyswajanymi treściami kształcenia oraz wpływają na aktywizację studentów w procesie nauczania — uczenia się.

2. ANALIZA DŁUGOTRWAŁYCH SYTUACJI ORGANIZACYJNYCH

Doceniając zalety krótkotrwałych sytuacji organiza- • cyjnych i ich wpływ na uaktywnianie studentów w procesie kształcenia, ńależy jednak zwrócić uwagę na

55