Scan30 (2)

Edukacja ta ma więc wymiar szczególnie praktyczny, gdyż znajomość uwarunkowań miejscowych jest niezbędna w wykonywaniu określonej misji.

Szczególna rola przypada tu geografii regionalnej szczegółowej dotyczącej konkretnego regionu lub państwa.

2.3. ZAKRES BADAŃ GEOGRAFII BEZPIECZEŃSTWA

Badanie kształtowania się procesów i zjawisk środowiska geograficznego, a takimi bez wątpienia są kwestie bezpieczeństwa, można dokonywać poprzez: opis zjawisk, ich wyjaśnienie, określanie tendencji ich rozwoju (prognozy), oceny prognoz z punktu widzenia wybranych kryteriów, wskazanie czynników kształtujących badany proces (zjawisko), monitoring przemian i weryfikację zdobytej wiedzy. W oparciu o taki schemat badawczy możliwe jest podjęcie przeciwdziałać w zakresie odwrócenia negatywnego trendu, poprzez sterowanie (oddziaływanie) badanym procesem (zjawiskiem), oczywiście w sytuacji ocenianej jako zagrożenie potencjalne lub rzeczywiste po zdarzeniu.

Oczywista konieczność badania wybranego elementu przestrzeni środowiska geograficznego wraz z jego relacjami (uwarunkowaniami), prowadzi do koniecznego ujęcia syntetyzującego dorobek wyspecjalizowanych dziedzin wiedzy.

W kontekście postępującego procesu powszechnego dostrzegania i doceniania roli danych i informacji opisujących przestrzeń (środowisko geograficzne) oraz analiz tej przestrzeni (środowiska działania i oddziaływania) dla różnorodnych potrzeb funkcjonujących w państwie agend, instytucji i urzędów oraz dla zasilania procesów informacyjno-decyzyjnych świata biznesu w obliczu postępującego procesu integracji europejskiej, globalizacji oraz udziału w organizacjach i stowarzyszeniach międzynarodowych, coraz bardziej będzie wzrastało zapotrzebowanie na całościowe analizy przestrzeni geograficznej. Całościowe analizy coraz częściej będą niezbędne dla wypracowania strategicznych koncepcji rozwojowych oraz podejmowania racjonalnych decyzji i działań. Pragmatyczny wymiar takich relacji funkcjonuje w wielu obszarach działalności Unii Europejskiej (UE), w wielu wysoko rozwiniętych państw świata, a w szczególności USA, w którym używanie tej informacji postrzegane jest w kategoriach przewagi i dominacji konkurencyjnej. Takie wykorzystanie zasobów geoinformacji wynika również z idei budowy społeczeństwa informacyjnego oraz gospodarki opartej na wiedzy, Polska również wykorzystuje te zasoby.

2.3.1. Przestrzeń geograficzna⁶⁸

/ W prowadzonych rozważaniach niezwykle istotną rolę odgrywa percepcja przestrzeni środowiska geograficznego jako środowiska realizacji wszelkich form dzia- \ /łalności człowieka, w tym w szczególności dotyczącej bezpieczeństwa. Wynika to j \z powszechnie uznanego aksjomatu, że wszystkie zjawiska przyrodnicze, gospo-parcie, społeczne i kulturowe rozgrywają się w określonych układach przestrzeń- J itycfc'W wyniku procesów polaryzacyjnych układy te oraz występujące między nimi relacje w ramach rozwoju cywilizacyjnego odznaczają się coraz bardziej postępującym zróżnicowaniem. Celem ograniczenia zauważalnych negatywnych skutków procesów polaryzacyjnych konieczne są działania na rzecz uruchamiania procesów unifikacyjnych, wyrównujących pojawiające się niebezpieczne zróżnicowanie, zwłaszcza w zakresie warunków ekologicznych, zasobów kapitałowych i warunków życia. Działania te wspomagane są w istotny sposób przez syntetyzujące badania z zakresu nauk geograficznych. Są one niezbędne dla określania i podjęcia racjonalnych działań sterujących.

Przesłanki do szerokiego wykorzystania nauk geograficznych wynikają również z potrzeb w zakresie całościowej percepcji nowego wymiaru zjawisk rozwoju i zagrożeń cywilizacji. W nowych warunkach przemian ustrojowych i społeczno-gospodarczych, wynikających z wdrażania reguł gospodarki rynkowej oraz dokonujących się przemian w zakresie integracji kontynentu europejskiego, a także globalnych tendencji rozwoju cywilizacyjnego, pojawiają się nowe potrzeby w zakresie badań naukowych. Są one podejmowane przez przedstawicieli dyscyplin naukowych, zajmujących się różnorodnymi zjawiskami występującymi w różnej skali układów przestrzennych - od skali globalnej (światowej) poprzez układy kontynentów, państw, struktur regionalnych do skali lokalnej.

W konsekwencji nasilających się procesów globalizacji i podlegającego dynamicznym przeobrażeniom postępu cywilizacyjnego, szczególnie ważnym problemem jest doskonalenie metod diagnozowania przemian układów przestrzennych. Diagnozy te powinny byó wykonane w konwencji holistycznej i podporządkowane ocenie procesów przemian interesujących nas układów przestrzennych oraz wy-znaczaniSkdla nich nowych strategii rozwoju. Realizowane one powinny być poprzez wybóhra^jonalnych celów oraz środków i metod ich realizacji, przy uwzględnianiu zmieniających się uwarunkowań zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych.

W następstwie powyższych przemian o charakterze przestrzennym i związanym z nim rozwojem cywilizacyjnym, rozwój badań geograficznych prognozowany jest w dwóch obszarach: z jednej strony, jako pogłębiająca się specjalizacja, a z drugiej, jako dążenie do coraz doskonalszych ujęć syntetyzujących. W związku z dynamiką przemian i ich interdyscyplinarnym charakterem, zauważalny jest popyt na

⁸⁸ Szerzej Z. Zioło, Model funkcjonowania przestrzeni geograficznej jako próba integracji badań geograficznych, [w:] Geografia na przeiomie wieków - jedność w różnorodności, red. nauk. A. Lisowski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1999, s. 122-130.

61