Scan43 (2)

istotnym narzędziem są matryce uporządkowane czasowo^ Przy pomocy danych jakościowych możliwe jest śledzenie następstw, procesów i przepływów] Ponadto szeroko wykorzystywane metody matrycowe wyróżniają m.in. matryce ‘forientowa-ne na role, matryce skutków, matryca wyjaśniająca skutki, matryca dynamiki przypadku i inne.

Na podstawowe pytanie - dlaczego? - pomocy dostarczają także: sieć przyczynowa, dokonywanie i testowanie przewidywań (predykcji), analiza przypadków w przekroju (poprzeczna), metamatryca, modelowanie drzewa decyzji itp.

Wiele przemawia za jakościowym paradygmatem badań. Można je realizować ńa bardzo wiele sposobów, dostosowując do przedmiotu badania i uwarunkowań środowiska⁹⁹.

Szczególnie złożone układy, którymi są: środowisko geograficzne całego kraju, struktura przestrzenna gospodarki narodowej czy też system infrastruktury państwa, wymagają ujęcia generalizującego, holistycznego. Pozwala to dostrzec wzajemne oddziaływanie elementów przestrzeni geograficznej i ekonomicznej. Wśród podejść metodologicznych służących badaniu złożonych układów zjawisk geograficznych wyróżniamy m.in.:

-    modelowanie,

-    symulację,

-    analizę systemową

-    metodę scenariuszową.

Istotą analizy scenariuszowej jest rozpatrywanie danej rzeczywistości w ujęciu systemowym. Badanie obejmuje następujące etapy:

1.    Diagnoza systemu przedmiotowego:

•    identyfikacja systemu i jego części składowych, tj. podsystemów,

•    identyfikacja powiązań wewnątrzsystemowych i relacji z otoczeniem,

•    charakterystyka struktury wewnętrznej, dynamiki i oddziaływań zewnętrznych wyróżnionych podsystemów.

2.    Prognoza systemu przedmiotowego:

•    określenie strategii poszczególnych podmiotów decyzyjnych,

•    opracowanie scenariuszy prognostycznych zarówno dla elementów składowych systemu, jak i jego całości z zastosowaniem podejścia heurystycznego,

•    wyróżnienie uwarunkowań i barier rozwojowych całego systemu.

2.4.2. Narzędzia do eksploatacji cyfrowych produktów geograficznych

Niniejszy rozdział jest przeglądem aplikacji, które mogą być użyteczne w zobrazowaniu i analizach cyfrowych danych geograficznych, ze szczególnym uwzględnieniem tych, które wpisane są w ramy standardów natowskich. Obecnie rynek oferuje szeroką gamę oprogramowania służącego do tworzenia i użytkowania systemów geoinformacyjnych. Jest ono klasyfikowane według grup użytkowni-

^M Szerzej w: M.B. Miles, A.M. Huberman, Analiza danych jakościowych. Trans Humana, Białystok 2000; A.M. Nikodemska-Wołowik, Jakościowe badania marketingowe, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1999.

i§§ mianem Professional GIS. Posiada ono rozbudowane funkcje automatycznej wektoryzacji, diagnostyki błędów, kontroli integralności, transformaq'i pizestrzen-I nych, przygotowania do druku, przetworzeń fotogrametrycznych, rektyfikacji, koili rekcji i klasyfikacji danych obrazowych. Zastosowania aplikacji Professional GIS U W wykorzystuje Się najczęściej w siłach zbrojnych do analiz wykonywanych przez I' i . wojskową służbę geograficzną i nie wydaje się celowe ich szersze opisywanie.

Drugą grupą są użytkownicy, których służbowe decyzje uzależnione są od wy

ników różnorodnych analiz danych geograficznych, np. planiści przestrzenni, służ-V by szybkiego reagowania, togistycy, wojskowi itd. W rozwiązaniach im oferowanych, klasyfikowanych jako Desktop GIS, położono akcent na funkcje zobrazowania (w tym trójwymiarowego) i analiz przestrzennych. Ich cena jest znacznie niższa niż cena oprogramowania Professional GIS. Przy tym ma ono strukturę modułową co pozwala dostosować system do rzeczywistych potrzeb odbiorcy. Ponadto dla szerokiej rzeszy użytkowników, których potrzeby ograniczają się do przeglądania danych w celu poznania geografii obszaru zainteresowania oferowane są przeglądarki operujące na zasobach lokalnych, jak i umiejscawianych na portalach geograficznych funkcjonujących w Internecie. Przeglądarki są najczęstszym rozwiązaniem pełniącym funkcje promocyjne dla bardziej zaawansowanych aplikacji komercyjnych.

Aplikacje geograficzne - Deskop GIS

ArcView GIS

ArcView GIS jest produktem firmy Environmental Systems Research Institute (ESRI) przeznaczonym dla szerokiego grona użytkowników cyfrowej informacji geograficznej. Moduł podstawowy aplikacji ukierunkowany jest na zobrazowanie i analizy danych w ujęciu dwuwymiarowym. Aplikacja ta oferuje pełny zestaw funkcji do tworzenia map, zarządzania danymi tabelarycznymi i obsługi danych różnych typów. Pozwala również na digitalizację i edycję danych, tworzenie raportów, wprowadzanie danych według cech adresowych (geokodowanie) i realizację wielu innych zadań. Wszystkie funkcje systemu działają w przyjaznym dla użytkownika i łatwym w obsłudze środowisku. Poniżej zamieszczony rys. 2.10 przedstawia interfejs graficzny aplikacji. Pracuje ona na wielu platformach sprzętowych.

Aplikacja korzysta bezpośrednio z baz danych Arclnfo, ArcCAD i PC Arclnfo oraz współpracuje z dowolnymi relacyjnymi bazami danych, które są wykorzystywane do zarządzania atrybutami. Możliwe jest też łączne utrzymywanie danych geometrycznych i opisowych z relacyjnej bazy danych Oracle SC. W tym przypadku konieczne jest zastosowanie oprogramowania pośredniczącego - Arc Spatial Data Engine (ArcSDE). Najbardziej popularną formą zapisu danych geometrycznych ArcView są pliki w formacie Shape. Każdej klasie obiektów odpowiada oddzielny zestaw plików. Stanowią one wygodną postać wymiany, gdyż mogą być odczytywane przez większość dostępnych na rynku aplikacji geograficznych.

87