2999072604

nad czołami uzwojeń, gdzie przy pomocy zabudowanych przekładników prądowych jest utworzony punkt zerowy generatora.

Czoła uzwojeń są usztywnione za pomocą dwóch segmentowych pierścieni wsporczych wykonanych z włókna szklanego na żywicy poliestrowej. W obszarze górnych połączeń czołowych pierścienie są mocowane we wspornikach tekstolitowych przykręconych w odpowiednich miejscach na obwodzie stojana. Natomiast pierścienie wsporcze dolnych połączeń czołowych są mocowane do wsporników metalowych. Boki dolne i górne są usztywnione między sobą na połączeniach czołowych za pomocą rozpórek tekstolitowych ułożonych w trzech rzędach. Dwa rzędy rozpórek są ułożone na wprost pierścieni wsporczych, a jeden mieści się między pierścieniami. Dolne boki cewek są wiązane razem z rozporkami do pierścieni wsporczych, natomiast górne boki są wiązane między sobą poprzez rozporki. Każde wiązanie składa się z pięciu zwojów koszulki szklanej. Między prostoliniowe boki cewek wystające z obu stron żelaza pakietu są włożone tekstolitowe wstawki klinowe, a następnie wiązane między sobą i do cewek. Co szósta wstawka w górnej części kadłuba jest wydłużona aż do zagięcia cewki na łuku i ma zadanie zapobieżenia tendencji przesuwania się cewek wzdłuż żłobków w wyniku cyklicznego nagrzewania. Połączenia czołowe są pokryte wykońezeniowo warstwą czerwonej farby gliftalowej przed wiskrowej.

Czujniki pomiaru temperatury uzwojenia stojana stanowią: 12 termopar zabudowanych w żłobkach stojana między górnymi i dolnymi bokami cewek, tj. 4 na jedną fazę, przy czym rozmieszczono je w miarę możliwości równomiernie na całym obwodzie w pobliżu środka wysokości rdzenia. Sześć termopar mierzy temperaturę zębów, a sześć kolejnych temperaturę części jarzmowej rdzenia żelaza czynnego.

Uzwojenie stojana jest dwuwarstwowe, podwójne o zezwojach pętlicowych dwuzwojnych, wykonywanych na szablonach. Liczba zwojów fazy równa się liczbie zwojów jednej gałęzi równoległej. Uzwojenie fazowe stanowi 5 gałęzi równoległych. Uzwojenie trójfazowe jest połączone w gwiazdę.

Doświadczenia produkcyjne i remontowe autora z dotychczasowym rozwiązaniem uzwojenia stojana pozwalają na stwierdzenie, że ma ono szereg wad. Bok zezwoju jest stosunkowo wysoki (około 91 mm) i dokładne ukształtowanie, przede wszystkim części czołowych zezwoju jest utrudnione. Ponadto podczas takiego kształtowania istnieje możliwość uszkodzenia zezwoju, głównie ze względu na wprowadzone przeplecenia w częściach czołowych. Ukształtowany zezwój o stosunkowo wysokim boku musi być dodatkowo wyginany podczas montażu lub demontażu uzwojenia, ze względu na zmieniającą się średnicę wzdłuż wysokości żłobka. Wyginanie stwarza zwiększone zagrożenie uszkodzenia dobrego zezwoju. Ponadto utrudnia ono dokładne rozmieszczenie boków zezwoju w żłobku. Wykonanie zezwojów w formie „cewek” utrudnia remont uzwojenia i zwiększa jego zakres w przypadku uszkodzenia pojedynczych zezwojów. Zachodzi bowiem potrzeba demontażu nieuszkodzonych zezwojów, a taki demontaż często kończy się ich uszkodzeniem ze względu na dodatkowe wyginanie.

Reasumując: do podstawowych wad dotychczasowego rozwiązania uzwojenia stojana należy zaliczyć:

-    przeplecenia przewodów elementarnych w częściach czołowych zezwojów,

-    kształtowanie zezwojów w formie cewek, podobnie jak w maszynach mniejszej mocy,

-    konieczność dodatkowego wyginania zezwojów przy montażu i demontażu zezwojów,

-    zwiększony zakres remontu w przypadku uszkodzeń pojedynczych zwojów,

-    trudności w dobrym zaklinowaniu i usztywnieniu boków zezwoju w żłobku.

Budowa generatora po modernizacji

Te podstawowe wady dotychczasowego rozwiązania należało wyeliminować lub ograniczyć, co zostało spełnione podczas modernizacji maszyn w Elektrowni szczytowo- pompowej. Przy okazji przezwajania stojana żelazo czynne najbardziej grzejących się /po próbach/ stojanów zostało przepakietowane w jedną całość. Wyeliminowano więc niekorzystną szczelinę w dotychczasowym 3 częściowym obwodzie magnetycznym rdzenia. Operacja ta i uzwajanie stojana były możliwe wyłącznie na miejscu w hali maszyn elektrowni.

Modernizacja nie mogła powodować zmian innych elementów samego generatora oraz urządzeń związanych z generatorem, to znaczy transformatora blokowego, układu chłodzenia, zabezpieczeń. Modernizację uzwojenia przeprowadzono, więc zachowując:

-    znamionową prędkość obrotową,

-    znamionowe napięcie uzwojenia stojana,

-    wysięg części czołowych uzwojenia,

-    objętość rdzenia magnetycznego stojana w tym liczbę i wymiary żłobków.

Wymagania te wynikały między innymi z ograniczenia kosztów modernizacji.

11