ScannedImage 27

3. RELIGIE SYSTEMOWE W SPOŁECZEŃSTWIE GLOBALNYM

PRYWATYZACJA I PUBLICZNE ZNACZENIE RELIGII

Co najmniej od lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku wielu socjologów zaczęło zwracać uwagę na fakt, iż religia, przynajmniej we współczesnym zachodnim świecie, staje się coraz bardziej sprywatyzowana. Wystarczy wspomnieć o najbardziej znaczących autorach, takich jak Talcott Parsons (1960; 1966:134), Peter Berger (1967:133), Thomas Luckmann (1967: 103), czy Robert Bellah (1970a: 43), którzy interpretowali sekularyzację w nowoczesnym świecie tak, aby ukazać, iż religia w tradycyjnym rozumieniu stała się w głównej mierze sprawą jednostki, a co za tym idzie, straciła na „publicznym” znaczeniu. Ludzie stali się dobrowolnymi wyznawcami rozmaitych re-ligii, które mogą być zobowiązujące jedynie dla ścisłego grona wyznawców.

Za tymi podstawowymi sformułowaniami dotyczącymi tezy o prywatyzacji kryją się jednak jej różnorakie istotne warianty. Parsons i Bellah umiejscawiają na przykład religię „publiczną” w formach kulturowych, takich jak amerykańska religia obywatelska lub marksizm (por. Bellah 1970b; Parsons 1974: 203). W takim wypadku prywatyzacja dotyczy tylko tradycyjnych, systemowych ręligii. Z drugiej strony, Berger i Luckmann mówią o sferach prywatnej i publicznej, lokując religię w pierwszej z nich. Posiadają oni zresztą nieco odmienne widzenie tego, co można uznać za religię, faworyzując jej systemowe albo też instytucjonalnie wyspecjalizowane formy.

127