ScannedImage 92

96 Rozdział HI. Totemiczna struktura społeczna

Tabela 5. Przykłady podziału na fratrie totemiczne

obszar	plemię	połowy egzogamiczne
wschód	Gourditch, Buandik	Kroki(cz) — Biała Kakadu	Kapucz/Kumite — Czarna Kakadu
	Wurunjeri	Bunjil — Orłosęp	Waang — Kruk
	Ngarigo	Merung — Orłosęp	Yukembruk — Kruk
południowy zachód	Wiimbaio, Iwaliia	Mukwara — Orłosęp	Kilpara — Kruk
	Kuinmurbuna	Manidjamad — Biała Kakadu	Wardangmad — Kruk
		Kangur	Wombat

Totem fratrii wyznacza totemy klanów, fratrie i ich klany nie zachodzą na siebie w żaden sposób. Totemizm połów jest najistotniejszy dla systemu religijnego Australijczyków. Obie połowy pełnią odrębne funkcje w czasie rytuałów religijnych, zwłaszcza inicjacji, rytuałów totemicznych i pogrzebów. Opozycję zwierząt totemicznych połów wzmacniają obrzędowe walki między przedstawicielami oraz separacja obozów obu grup w czasie wspólnego obozowania. Jak piszą Spencer i Gillen¹⁴: „Łatwo można zauważyć, że obóz rozdzielony jest na dwie części, oddzielonych od siebie jakąś naturalną granicą strumykiem lub też często, jeśli miejsce obozowania występuje gdzieś w pobliżu wzgórzą jedna połowa stawia swe szałasy na szczycie, druga — na równinie”. Każda moiety ma szczególny związek ze zwierzęciem. Co ważniejsze, zwierzęta totemiczne połów są najczęściej adwersarzami w mitologii¹⁵. Przykładem może służyć obszar Australii południowo-wschodniej. Funkcjonuje tu mit o wzajemnej wrogości między totemami fratrii, wywołany kradzieżą wody Orłowi Klinoogonowemu (Orłosępowi) przez Kruka (Wronę) lub niedotrzymaniem powinności zięcia (zob. s. 108). Z poziomu narracji mitycznej już przodkowie tworzący świat dzielili się na Wrony i Orły. Wybuchnąć miała między nimi zacięta walka, a kiedy doszło do pokoju, przodkowie zgodzili się odtąd podzielić na dwie klasy, między którymi małżeństwa miały być regulowane prawnie. Konflikt między połowami może być motywowany różnicami fizycznymi: my mamy jasną krew, oni ciemną nasze włosy są miękkie, ich twarde itd.

Większość nazw połów jest nieprzetłumaczalna, jak uWarramunga Uluuru i Kingili. Jednak fratrie obdarzone taką nazwą występują jedynie we wschodniej Australii, na południe od zatoki Karpentaria, w zachodniej Ziemi Amhemą na

^l4B. Spencer & F. Gillen, The Native Tribes of Central Australia, London 1899, s. 31-32.

¹⁵ E. R. Radcliffe-Brown, The Comparative Method in Social Anthropology, [w:] Huxley Memoriał Lecture for 1951; „Journal of the Royal Anthropological Institute”, voł. 81, cz. I i II; por. też A. S zy j e w s k i, Symbolika kruka, między mitem a rzeczywistością, Kraków 1991, s. 92-129.