SDC11109

nie tylko do sztuki, ale także do samej rzeczywistości. Współczesny człowiek zmienił nie tylko zdolność postrzegania — ale także, poprzez nowe media elektroniczne, zmienił swoje relacje z rzeczywistością Elementami sytuacji estetycznej może być np. tylko odbiorca i przeżycie estetyczne. Zaczęto także postrzegać sam czas jako element sytuacji estetycznej. Wszystko to miało bardzo Istotne konsekwencje w postaci zmian, jakie dokonały się w teorii i praktyce konserwacji.

Za najważniejsze nurty określające estetykę końca XX i początku XXI wieku uważa się z jednej strony — postmodernizm, obejmujący także zagadnienia związane z nowymi mediami, z drugiej strony — szeroko rozumianą ekologię ^u.

Wpływy postmodernizmu na konserwację są bardzo znaczące, ale i także bardzo złożone. Postmodernizm jako eklektyzm radykalny, zakładający pluralizm i pomieszanie stylów w jednym dziele sztuki, wpłynął na akceptację różnorodności rozwiązań estetycznych w konserwacji dzieł sztuki np. na równoprawność wielu „ścieżek rekonstrukcyjnych" ^,ł. Pod wpływem postmodernizmu powstają wielorakie rozwiązania estetyczne w obrębie jednej realizacji konserwatorskiej. To postmodernistyczne) estetyce zawdzięczamy związki, jakie połączyły konserwację z aranżacją wnętrz¹⁴ i wystawiennictwem. Dzięki nowym obszarom percepcji, w jakie wyposażyła nas sztuka postmodernistyczna, sztuka dawna może być obecnie wystawiana niemal jak instalacja. To w postmodernizmie mają swoje źródło rozwiązania konserwatorskie, polegające na „zatapianiu" zabytkowych fragmentów oryginału w dużych, pustych przestrzeniach uzupełnień podłoża. Człowiekowi współczesnemu jest łatwiej niż ludziom minionych epok zaakceptować na wpół abstrakcyjną formę dzieła po konserwacji, ponieważ jest przygotowany do odbioru takiej formy poprzez współczesną sztukę i estetykę. Sztuka posługuje się strukturami formalnymi, które są zarówno elementami formy jak i treści¹*. Dlatego jednocześnie pojawia się coraz więcej

“ Jest to duże, niemniej trafne, uogólnienie — W. Welach, Aslhelischet Denken. Stuttgart 1990. t. 218.

“ Zob. J. Szpor, Aspekt wielolorowości rozwiązań estetycznych w kształceniu konserwatorów dzid sztuki [w:] Sztuka konserwacji. Materiały nadesłane na konferencję z okazji pięódzirsifnoleda Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzid Sztuki ASP w Warszawie 24125 października 1997 r„ Warszawa 1997, a. 63-70.

“ Przykładowo, jest to szczególnie wyraźnie widoczne w rozwiązaniach konserwatorskich, związanych z krakowską szkolą konserwacji malarstwa ściennego. Niektóre z tych rozwiązań stanowią cenny przykład autorskiego wkładu konserwatorów do estetyki oraz sztuki I jako takie same zasługują na ochroną — Drogi współczesne) konserwac/i. Aranżacja. Eks)iozycja. Rekonstrukcja. Projesorouii Józefów! E. Dutkiewiczosd w 30 rocznicy śmierci., red. M. Ostaszewska. Kraków 2000 (Studia i Materiały Wydziału Konserwacji I Restauracji dziel Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie", IX, cz. 2).

* Ingarden, op. cii.