skanowanie0005 (146)

nariusz Inteligencji Emocjonalnej INTE (Jaworowska i Matczak, 2001)

Test Nicoli Schutte i współpracowników jest zdaniem autorów oparty na czteroskładnikowym modelu Mayera i Saloveya. Skala ta zawiera 33 pytania dotyczące optymizmu i umiejętności regulowania własnego nastroju, rozumienia emocji, umiejętności społecznych i wykorzystywania emocji. Respondenci ustosunkowują się do prezentowanych im stwierdzeń (np. „Potrafię rozpoznać emocje łudzi po tonie głosu”, albo „Pomagam ludziom poczuć się lepiej, kiedy są w złym humorze”), zaznaczając na pięciostopniowej skali, jak bardzo identyfikują się z każdym stwierdzeniem. Autorzy tego narzędzia twierdzą, że charakteryzuje się ono dobrą spójnością wewnętrzną i rzetelnością.

Innego zdania są Petrides i Furnham (2000), którzy na podstawie przeprowadzonych przez siebie badań krytykują jego wartości psy-chometryczne i powątpiewają w związek z modelem Saloveya i Mayera, na którym rzekomo został oparty. Na podstawie analizy czynnikowej doszli oni do wniosku, że SSRI bada w istocie: optymizm i regulację nastroju, ocenę emocji, umiejętności społeczne, wykorzystywanie emocji. Ciarrochi, Chan i Caputi (2000) twierdzą natomiast, że ogólny wynik w skali oraz podskale dotyczące percepcji i zarządzania emocjami są dość rzetelne (w przypadku dorosłych i adolescentów), podczas gdy skala wykorzystywania emocji wykazuje słabą rzetelność. SSRI koreluje dodatnio z optymizmem, kontrolą impulsów i otwartością na doświadczenia i ujemnie - z aleksytymią. Kobiety osiągają w SSRI wyższe wyniki niż mężczyźni, a terapeuci osiągają wyższe wyniki niż pacjenci i więźniowie. Skala koreluje również dodatnio z narzędziami mierzącymi: empatyczne przyjmowanie perspektywy, umiejętności społeczne i zadowolenie z małżeństwa.

2. EQ-i (Bar-On Emotional Quotient Inventory) (Bar-On, 2000)

Jak twierdzi twórca testu, EQ-i jest najczęściej wykorzystywanym narzędziem do pomiaru IE. Bar-On definiuje IE jako: emocjonalne, osobiste, społeczne wymiary inteligencji, które często są znacznie ważniejsze dla codziennego funkcjonowania niż wymiary poznawcze. Inteligencja emocjonalna jest związana z rozumieniem siebie i innych, odnoszeniem się do ludzi, adaptacją do otoczenia i radzeniem sobie z wymaganiami środowiska. W pewnym sensie, mierzenie inteligencji emocjonalnej jest pomiarem „zdrowego rozsądku" i „zdolności radzenia sobie w świecie”.

EQ-i składa się z piętnastu skal tworzących pięć głównych czynników. Należą do nich: (1) intrapersonalne EQ (emotional ąuotient), zawierające w sobie samoświadomość, asertywność, samodzielność, samorealizację i niezależność; (2) interpersonalne EQ, łączące w sobie empatię, umiejętności interpersonalne, odpowiedzialność społeczną; (3) umiejętność przystosowywania się, czyli zdolność rozwiązywania problemów, prawidłowe postrzeganie świata, elastyczność; (4) umiejętność radzenia sobie ze stresem - tolerancję na stres i kontrolę impulsów, oraz (5) nastrój, a więc poczucie szczęścia i optymizm.

Ostatnio Bar-On zaproponował wyłączenie z narzędzia ostatniej - piątej - podskali i polecił traktowanie jej jako facylitatora, a nie części inteligencji emocjonalnej. Ogólny wynik w EQ-i jest zatem obecnie obliczany przez sumowanie wyników z czterech pierwszych skal. Według podręcznika do testu, podskale EQ-i mają wysoką wewnętrzną spójność i badaną retestem rzetelność.

Zdaniem autora testu, EQ-i różnicuje odnoszących sukcesy studentów od tych, którzy nie mogą się pochwalić osiągnięciami, bezrobotnych od pracowników, czy osoby, które potrafią radzić sobie ze stresem od tych, którzy mu ulegają. Ta dodatnia korelacja z umiejętnościami nie została potwierdzona w innych badaniach (Derksen, Kramer i Katzko, 2002; Newsome, Day i Catano, 2000). EQ-i silnie koreluje z narzędziami mierzącymi poziom lęku (r = -0,70), natomiast nie jest związany z inteligencją płynną. Prawie każda z podskal wykazuje bardzo silne związki z narzędziami mierzącymi inne niż IE cechy. Może to oznaczać, że test składa się z wielu podtestów badających zmienne znane od dawna i badane innymi narzędziami (zob. rozdz. 6 w tym tomie).

3. LEAS (Levels of Emotional Awareness Scalę) (Lane i Schwartz, 1987), w polskiej adaptacji - SPSE (Skala Poziomów Świadomości Emocji) (Szczygieł i Kolańczyk, 2000)

Skala Poziomów Świadomości Emocji pozwala na pomiar poziomu świadomości emocji z ominięciem ograniczeń typowych dla tradycyjnie stosowanych metod. Podstawą konstrukcji LEAS jest poznawczo-rozwojowa teoria świadomości emocji sformułowana przez Lane'a i Schwarza, według której świadomość emocji powstaje w wyniku

27