str06701 djvu

JAK SOBIE WYOBRAŻAM ŚWIAT

i konwenans znaczy w Ameryce bardzo wiele i że pogląd na życie poszczególnych jednostek oraz ich upodobania moralne i estetyczne są bardziej jednolite, niż w Europie. Tej to okoliczności Ameryka zawdzięcza głównie swą gospodarczą przewagę nad Europą. Łatwiej i gładziej niż w Europie układa się tu współpraca i owocny podział pracy czy to w fabryce, czy też na uniwersytecie lub w instytucjach dobroczynności prywatnej. Te ciążenia społeczne zawdzięcza Ameryka po części tradycjom angielskim.

W pozornej z tem sprzeczności jest względnie mały zakres wpływów państwa w porównaniu ze stosunkami europejskiemi. Europejczyka dziwi to, że telegraf, telefon, kolej, szkoła znajdują się przeważnie w ręku prywatnych spółek. W Ameryce jest to możliwe dzięki wspomnianym wyżej skłonnościom społecznym poszczególnych jednostek. Z tych samych przyczyn skrajnie nierównomierny podział własności nie wywołuje tu gwałtownych tarć. Warstwy posiadające mają o wiele bardziej, niż w Europie, rozwinięte poczucie odpowiedzialności społecznej. Uważają za rzecz samo przez się zrozumiałą, że powinny oddać na rzecz ogółu znaczną część swego majątku, a nieraz i pracy, czego zresztą domaga się od nich (wszechpotężna!) opinja publiczna. Dlatego też inicjatywie prywatnej mogą tu być pozostawione najważniejsze dzie-

eo