strony 21

Ple)Rtocan

pozostałości plejstocenu: piaski, żwiry, glina zwałowa, less

Zmiany, które zaszły w plejstocenie (ryc. 2.10, str. 16) wywarły olbrzymi wpływ na rzeźbę terenu Polski. Prawie całe terytorium zostało ukształtowane lub przemodelowane przez plejstoceńskie zlodowacenia. Lądolód skandynawski pozostawił sporo surowców, które jednak nie mają zbyt dużego znaczenia. Głównie są one wykorzystywane jako materiał budowlany. Są to piaski i żwiry oraz glina zwałowa, stosowana do produkcji cegieł, a także less.

Rozmieszczenie zasobów mineralnych w Polsce

Znajdująca się poniżej mapa (ryc. 2.17) przedstawia rozmieszczenie zasobów mineralnych Polski. Większość z nich skoncentrowana jest na południu kraju. Ta część naszego terytorium podlegała bowiem w ciągu długiej historii geologicznej różnorodnym procesom w dużo większym stopniu niż część północna. Orogenezy, transgresje i regresje mórz, zmienne warunki klimatyczne i związane z nimi procesy przyczyniły się do powstania wielu cennych złóż mineralnych.

Żarnowiec

^Karlino

Krzemi

'omorski

Barnówko

Vapno°

Kazimierz

Inowrocław

°°Góra

'ⁿⁱⁿ o Kłodawą

Sieroszewice _o ^Zuchj^0WZałęcze Polkowice⁰'o Rudna    >

l    ⁰ Lubin    ⁵

Turoszów-2" ^Wałbrzych _A

Adamów

tatów

Zawiercie

Górnośląskie

y ^w V

.ubelskie

a)

Zasoby energetyczne:

| | węgiel brunatny ■ węgiel kamienny BN ropa naftowa i qn/ ziemny

Wybrane zasoby skalne: IBi granit f I gips

L I wapienie i dolomity

Rudy metali:

■I - żelazo ipą - miedź ■ cynk i ołów ■i złoto

Zasoby chemiczne: I | - siarka I I - sól kamienna i potasowa

Hy< ) 1/ Ko/mir • .'ni' im>1 >iiw mineralnych Polski

Pmliumowanie

• l- i\ lot min Polski leży w miejscu ląc/cnia się trzech podstawowych pmwincji tektonicznych Europy: a) prckambryjskiej, b) paleozoicz-m | c) mezozoicznej i kenozoicznej.

w pu kambrze dzisiejsze terytorium Polski było w większości zalane ■ii.mii oceanu, natomiast północno-wschodnią część stanowił ląd ■ l lyslalicznym podłożu.

W palcozoiku większość terytorium Polski znajdowała się pod wodami oceanicznymi. Ląd był na południu (Góry Świętokrzyskie i Sude-i v) oi az na północno-wschodnim skraju Polski. Powstawały wtedy li< mc surowce mineralne związane ze środowiskiem morskim oraz ybi/.eży (np. węgiel kamienny).

I Wn iczozoiku terytorium Polski nadal pozostawało w większości zala-ic moi /cm. Zniknęły obszary lądowe na północnym wschodzie. Gromadziły się minerały i skały związane ze środowiskiem morskim.

U kenozoiku miała miejsce stała regresja morza. Nadal jednak posuwały minerały i skały związane ze środowiskiem morskim. Poja-i iły się też złoża surowców charakterystyczne dla środowisk lądo-" o li (np. węgiel brunatny).

pyi.inla i polecenia kontrolne

i W \ mień prowincje tektoniczne znajdujące się na terytorium Polski.

« o io są wysady solne?

Umów proces powstawania złóż margli siarkonośnych w okolicach lai nobrzega.

kwiczenia

l i Ja podstawie map zamieszczonych w podręczniku napisz, w których re-i< mach Polski występują następujące zasoby mineralne: ropy naftowej i ca/.u ziemnego, iłów, piasków, wapieni, węgla brunatnego.

' W Yinień zasoby mineralne powstałe w środowisku lądowym i zasoby powstałe w środowisku morskim.

I*i /oiysuj tabelę do zeszytu i uzupełnij ją:

1 ra lub okres zoologiczny	Zasoby	Miejsca występowania zasobów

i ■ lowski, Surowce skalne Polski, Warszawa 1986 w Mańkowski, Wstęp do geologii kenozoiku, Pn/nań 1996

a.iiikowski, Rozwój środowisku no    v;/<///< ttego Polski, Wars/awa 1978

I liniatura pomocnicza