CCI20111204056

gj$g|

i - •

iii

—    .surowców skalnych (gliny, piaski, żwiry, skały zwięzłe itp.);,

—    kamieni szlachetnych i półszlachetnych (diament, topaz itp.). W geologii najważniejszy jest podział złóż według sposobu ich

powstania, czyli genezy. Schemat systematyki złóż kopalin użytecznych według genezy przedstawiono w tabl. 9.1.

Tablica 9.1. Schemat podziału złóż kopalin użytecznych według genezy ich powstania

Ti

■ \ ■ m

'PPi;tó

Rodzaj złóż	Typy złóż
Złoża pochodzenia magmowego (magtno-genicznc)	Magmatyczne (intruzywne)
	Pomagmowe (emanacyjne)
	Wulkanogeniczne (ekstruzywne)
Złoża hipergeniczne (powstałe w wyniku procesów fizykochemicznych) '	Wietrzeniowe
	Osadowe (sedymentacyjne)-
	Biogeniczne
Złoża metamorficzne (przeobrażone)	Zmetąmorfizowane
	Metamorficzne

Z górniczego punktu widzenia, a także przy poszukiwaniu i rozpoznawaniu złoża, najważniejszy jest podział złóż według ich kształtu oraz możliwości eksploatacji.

Wyróżnia się tu dwie grupy złóż:

a)    złoża o kształtach prawidłowych, do których zalicza się:

—    pokłady pojedyncze lub wiązki pokładów,

—    żyły pokładowe,

—    'żyły kontaktowe,

—    żyły soczewkowe,

b) i złoża o kształtach nieprawidłowych, do których zalicza się:

—    gniazda,

—    pnie,

—    soczewki,

—    impregnacje,

—    wiązki drobnych żył,

—    złoża okruchowe.

Pokład jest to złoże przeważnie osadowe, które tworzy warstwę kopaliny użytecznej wśród innych warstw skał osadowych tej samej formacji geologicznej, zalegającą zwykle zgodnie z ogólnym układem wszystkich warstw. Pokłady zajmują niejedno-

i

ii

i

i

i

%

i

!,

:

\

,

X

Sr

i

i.

i. * i

i

i-

l ■

y :

krotnie bardzo’znaczną powierzchnią, przy czym ich grubość w stosunku do wielkości tej powierzchni jest mała i w pewnych granicach stała. Mogą one występować pojedynczo, tworząc złoża jed-nopokładowe lub po kilka, a nawet kilkanaście pokładów oddzielonych od siebie warstwami skał płonnych, tworząc złoża wielo-poldadowe. Pokłady mogą wychodzić na powierzchnię. Miejsce, w którym pokład wychodzi na powierzchnię, nazywa się wychod.-i

JW0 '    ——- *    ......

Wychodnie? mogą być obnażone,- gdy pokład wraz ze skałami otaczającymi wychodzi bezpośrednio na powierzchnię, lub ukryte, gdy warstwy — wśród których leży pokład — przykryte są utworami młodszymi,, czyli nadkładem (rys. 9.la).

Rys. 9.1. Przekrój przez złoże

a — wlelopoJcladowj węgla kamiennego z wychodniami pokładów ukrytymi, b — typu żyłowego

W. postaci pokładów występują złoża węgla kamiennego, brunatnego, soli, gipsu, anhydrytu, fosforytów i inne.

Żyła jest to złoże powstałe przez nagromadzenie się minerału użytecznego w szczelinach skał, odznaczające się znaczną zmiennością pod względem kierunku i grubości oraz zawartości minerału użytecznego (rys. 9.15).

Złoża żyine są zwykle młodsze od otaczających je Skał. Pochodzenie złóż żylnych jest różne; w większości przypadków są one wynikiem jjrtru5ji jj^gmy oraz towarzyszących im procesów, jak również krążenia wody. Przebieg i granice żył są przeważnie całkowicie nieregularne, stosownie do przebiegu szczelin, jakie powstały w górotworze wskutek ruchów tektonicznych. Rozróżnią ^sie żyły pojedyncze i żyły rozgałęzione.

Eksploatacja złóż żylnych wymaga dokładnej znajomości budowy geologicznej i śledzenia biegu oraz zawartości minerału użytecznego w żyle za pomocą wyrobisk badawczych.

99