strony 21

1'lojRtocan

pozostałości plejstocenu: piaski, żwiry, glina zwałowa, less

Zmiany, które zaszły w plejstocenie (rye. 2.10, str. 16) wywarły olbrzymi wpływ na rzeźbę terenu Polski. Prawie eałe terytorium zostało ukształtowane lub przemodelowane przez plejstoceńskie zlodowacenia. Lądolód skandynawski pozostawił sporo surowców, które jednak nie mają zbyt dużego znaczenia. Głównie są one wykorzystywane jako materiał budowlany. Są to piaski i żwiry oraz glina zwałowa, stosowana do produkcji cegieł, a także less.

Rozmieszczenie zasobów mineralnych w Polsce

Znajdująca się poniżej mapa (ryc. 2.17) przedstawia rozmieszczenie zasobów mineralnych Polski. Większość z nich skoncentrowana jest na południu kraju. Ta część naszego terytorium podlegała bowiem w ciągu długiej historii geologicznej różnorodnym procesom w dużo większym stopniu niż część północna. Orogenezy, transgresje i regresje mórz, zmienne warunki klimatyczne i związane z nimi procesy przyczyniły się do powstania wielu cennych złóż mineralnych.

iierV Pomorski

^Karlino

Baęnówko ' 'I Lubiatósw

Żarnowiec

/t ~		z
	Krzemie
m	Srfc

~Wapno<

Kazii

Inowrocław

°°Góra

min o Kłodawą

Zuchlów₇.

3 o ° v ce° o Rudna

Adamów

lubelskie

a)

$v/> ■<

Turoszow

[ąwiercie ^

Górnośląskie / \ j ^K-

Zasoby energetyczne:

LB węgiel brunatny

■i węgiel kamienny

[>■ ropa naftowa i ga/ zlomny

Wybrane zasoby skalne: H - granit HI gips

1‘ wapienie i dolomity

Rudy metali:

■I - żelazo I 1 miedź ■i cynk i ołów ■I złoto

Zasoby chemiczne: I | - siarka I I - sól kamienna i potasowa

Hy< 2.17 Ro/mii"./< /«^,nh• .imiliów mineralnych Polski

fmlsumowanle

I I i vloi inni Polski leży w miejscu ląc/enia się trzech podstawowych pniwincji tektonicznych Europy: a) prekambryjskiej, b) paleozoicz-H' |. c) mezozoicznej i kenozoicznej.

' W pu kambrze dzisiejsze terytorium Polski było w większości zalane Mul imi oceanu, natomiast północno-wschodnią część stanowił ląd " kiystnlicznym podłożu.

I W pa leozoiku większość terytorium Polski znajdowała się pod wodami oceanicznymi. Ląd był na południu (Góry Świętokrzyskie i Sude-i i oraz na północno-wschodnim skraju Polski. Powstawały wtedy hi znc surowce mineralne związane ze środowiskiem morskim oraz • \ la/czy (np. węgiel kamienny).

l W mc/oz.oiku terytorium Polski nadal pozostawało w większości zalani moi /.cm. Zniknęły obszary lądowe na północnym wschodzie. Gromadziły się minerały i skały związane ze środowiskiem morskim.

> W kenozoiku miała miejsce stała regresja morza. Nadal jednak po-w stawały minerały i skały związane ze środowiskiem morskim. Pojawiały się też złoża surowców charakterystyczne dla środowisk lądo-v\yi h (np. węgiel brunatny).

Pytania i polecenia kontrolne

l Wymień prowincje tektoniczne znajdujące się na terytorium Polski.

¹ < o to są wysady solne?

■ < >mow proces powstawania złóż margli siarkonośnych w okolicach I a nobrzega.

kwiczenia

l i l i podstawie map zamieszczonych w podręczniku napisz, w których re-l< mach Polski występują następujące zasoby mineralne: ropy naftowej i ra/u ziemnego, iłów, piasków, wapieni, węgla brunatnego.

' W sinic ii zasoby mineralne powstałe w środowisku lądowym i zasoby powstałe w środowisku morskim.

' Pi /i-rysuj tabelę do zeszytu i uzupełnij ją:

1 ra lub okres zoologiczny	Zasoby	Miejsca występowania zasobów

l iicratura pomocnicza

Si" lowski, Surowce skalne Polski, Warszawa 1986

VS 'a.mkowski, Wslyp do geologii kenozoiku, Poznań 1996

\S 'a.mkowski, Rozwój środowiska fi v< n>> rniynifi, nego Polski, Wars/awa I97K