12

a także zawartościąlipidów przypominaj ąbłony siateczki śródplazmatycznej. Te drugie, tworzące woreczki obecne po stronie wklęsłej diktiosomu są grubsze, zbudowane z dwóch wyraźnie zaznaczonych ciemnych warstw przedzielonych jaśniejszą przestrzenią i podobnie jak plazmole-ma zawierają mniej białek, więcej natomiast cholesterolu i sfingomieliny.

Tabela 14.1. Charakterystyka przedziałów aparatu Golgiego

Przedział	Typowe barwienie lub reakcja histochemiczna	Inne enzymy obecne w przedziale	Powinowactwo do lektyn	Najważniejsze procesy ^ zachodzące w danym przedziale
bliższy (cis)	wyczeraianie OSO4	oksydazy NADH i NADPH zależne	konkanawalinaA (Con A)	usuwanie zewnętrznych reszt mannozowych z oligosacharydów
	reakcja na GóPazę (glukozo-6-fosfatazę)	mannozydaza I		przyłączanie kwasów tłuszczowych do seryny
		fosfotransferaza N--acetyloglukozami-nylowa		przyłączanie N-acetyloglukoz-ammofosforanu do enzymów li- zosomowych przyłączanie N-acetyłogalaktoz-ammy w procesie O-glikozylacji
1 środkowy | (meduz/)	reakcja na NADPazę (fosfatazę NADP)	transferaza N-ace-tyloglukozaminylowa	aglutynina z rącznika pospolitego (RCA)	usuwanie dalszych reszt mannozowych z oligosacharydów
		mannozydaza II		przyłączanie N-acetyloglukoz-aminy do oHgosacharydów w procesie O-glikozylacji
dalszy Ctrans)	reakcja na TPPazę (pyrótosfatazę ti aminową)	transferaza galakto-zylowa	aglutynina z kiełków pszenicy (WGA)	przyłączanie końcowych reszt cu--krowcowych w procesie 0-i N-głikozylacji ’
	reakcja na NDPazę (nukleozydodifosfa- tazę)	transferaza fukozylo-wa		usuwanie N-acetyloglukozaminy ' z enzymów łizosomowych i ujawnianie ugrupowania man-nozo-6-fosforanowego
		transferaza sjalylowa		przyłączanie grup siarczanowych' ao białek, elikoprotein i proteoglikanów f
		glukozaminidaza fo-sfo-N-acetyloglukoz-aminy		kontrolowana proteoliza
		sulfotransferaza 5'nukleotydaza ATPaza		segregacja białek błonowych i wyazieiniczych %

.Cysterny zlokalizowane przy obu biegunach diktiosomu cechują się jówjiieŻ--odmieniiyrn powinowactwem do środków kontrastuj ących lub reakcji histochemicznych, zą pomocą których można je wykazać.-|I tak cy sterny z bieguna cis selektywnie wyczerniają się osmem, podczas gdy reakcja ujawniająca aktywność TPPazy ograniczona jest zwykle do cystern po strome trans. Po stronie cis wykrywa się obecność enzymów typowych dla siateczki śródplazmatycznej (np. glukozo-6-fosfatazy), a po strome trans enzymów właściwych dla błony komórkowej (5’-nukleo-tydazy, Na^łK⁺ATPa7y~>    typny>ft^taaŁanłeaa^Bai3tlLGolgiegO. ti. transfęrazy glikozMlo-

«wa i gliko^Y«j^y|Y ^,™ⁱⁱr^M>"* _z przetwarzaniem oligosacharydów (patrz dalejiiaznneszczonc są również nierównomieniieTujawiirają swą aktywność w sposób strefowy- W miarę pr/.ejścia Ód bieguna bliższego do dalszego w błonach cystern pojawiają się mannozydaza I, transferaza N-acetyloglukozątninylowa, mannozydaza II (i ewentualnie IH), trańśferazy: gałffióźylówta; fukozylówa i sjalylowa.

Podział diktiosomu na trzy przedziały znajduje także swój wyraz w powinowactwie cystern diktiosomu do lektyn (tab. 14.1). Używając odpowiednio wyznakowanych lektyn można zobaczyć w mikroskopie elektronowym, że konkanawalina A (Con A z ang. concanavalin A) wyznacza przedział cis, aglutynina z rącznika pospolitego (RCA z ang. Ricinus Communis Agglutinin) przyłącza się do błon przedziału środkowego, a aglutynina z kiełków pszenicy (WGA z ang. Wheat Germ Agglutinin) reaguje z błonami przedziału trans.

W trakcie frakcjonowanego wirowania w gradiencie sacharozy uzyskano rozdział błon aparatu Golgiego na trzy frakcje o różnej gęstości, co stało się podstawą do wyróżnienia trzech przedziałów w diktiosomie. Frakcja najcięższa, zawierająca błony o najwyższej gęstości odpowiada przedziałowi frakcja druga zawierająca błony ó pośredniej gęstości stanowi przedział' środkowymi wreszcie frakcja najlżejsza składa się z błon przedziału trans.

Badania biochemiczne izolowanych frakcji błon aparatu Golgiego potwierdziły odmienną zawartość enzymatycznąposzczególnych przedziałów, od której zależy specjalizacja czynnościowa przedziałów (tab. 14.1).( W przedziale cis zachodzi acylacja białek. przyłączanie^fosforanu N-acet^lQgalaktozaminy^do,enzymów IizosomowychXpatt^ctąlęjj oraz wstępne etapy przemian oligosacharydów (patrz dalej).|W przedzialeTrodkowym kontynuowąjM?jest.piżebu,ÓoSt01igo-gacBafydiW-złofomich^w przedziale trans 3o^ńuił'jas ostatnie fazy glikozylacji białek, oraz.....

ujawniają ugrupowania charakterystyczne dla enzymów lizosbmowyęh (pi rożdżrl 5)~ Region ten jest również związany Fsegregacją białek błonowychi- wydzielniczych, oraz dodatkowa chemiczną Ffh^ęznąmodyfikaćją wydzieliny kcmórfo^^ z^Wieraprzynajnihiej 1-2 ćystemyr ” i

—Grganiżaćjadiktiosomu w odrębne„ morfologicznieu.czynnościowo- przedziały- umożliwia zachowanie kolejności występowania niektórych przemian, jak również kontrolę nad równoczesnym przebiegiem reakcji w przeciwstawnych Jgęrunkach:    .........."

Rola aparatu Golgiego w przepływie i przebudowie błon

Dodatkowe przedziały związane z siateczką śródplazmatyczną i aparatem Golgiego

Opierając się na kryteriach morfologicznych (popartych wynikami reakcji histochemicznych i immunohistochemicznych) w najbliższym sąsiedztwie cystern diktiosomu wyróżniono dwa dodatkowe przedziały. Po stronie trans wyodrębniono szczególny system cewek określanych jako sieć trans, aparatu Golgiego (trans Golgi network - TGN). Swoją lokalizacją, a także przestrzenną formąrurek rozgałęziających się w heksagonalne układy, sieć trans aparatu Golgiego przypomina strukturę opisywaną poprzednio jako GERL (Golgi - endoplasmic reticulum - lysosomes). Szczególną cechę tej sieci stanowi dodatnia reakcja na fosfatazę kwaśną, przy braku reakcji na TPPazę.

Na terenie TGN dokonuje się selekcja zarówno składników błonowych przeznaczonych do różnych obszarów plazmolemy, jak i rozmaitych produktów wydzielniczych komórki (patrz dalej).

Przez analogię z siecią trans, po stronie bliższej diktiosomu wyróżniono sieć cis aparatu Golgiego (cis Golgi network - CGN).

Mniej dokładnie określona jest natomiast lokalizacja tzw. przedziału pośredniego, który opisano w komórkach wydzielniczych, na obszarze pomiędzy siateczką śródplazmatyczną a

245