16761 S5008480

10#

óhew, u także w rysunkach nu monetach (lolŁyoklHi, nhaerwuje uli? po* dobni) ewolucją w kierunku posląpująooj srhemalyzaejl I styli/uejl.

Analizując powiązanie nilmlmi zdobnictwa /. poszczególnymi typami noży udało sli; utwierdzić tylko Jedną pimwldfflWOŚó, I* -I zdnlrlmie noże typów Min I lllo posiadają ubogą orna mon tyki? odmlnn (' I D, podezaa gdy zdobnictwo grupy A I It spotykamy wyłącznie nn nożach lypów !VI> ł IVo.

Wydaja alą, źp wyniki dokonanej wyżej analizy lypologlfziioj /.doli< nlclwn powiadają niezaprzeczalny walor chronologiczny, I llnrszą run,* reprezentują motywy zdobnicze grupy A, u wśród idoli oroomenlykg noży a Colalo I a grobu 2 w Hofronlevle, młodszą wzory g» np.v H I C Mniej pewny Jest wzajemny stosunek czasowy grupy 1t I (\ lo owialnlc mogą byó Jednak późniejsze Być może, Iż ubogo ornamentyka grupy I) występowała najpóźniej, możliwe Jednak, że reprezentowało ono obory, ny, akromny utył zdobieniu.

Zdobione noże bojowe tylko kilkakrotnie zostały znalezione z zabytkami datującymi. Orób nr 2 a Hofronleva (z Jednym z najweześnlejszych motywów) aawierał też miecz typu III. Nóż z ornamentom grupy H a Tfirnavy znaleziono w towarzystwie mleczu 1 pochwy typu C, Datowników dla motywów grupy C dostarczyły znaleziska z Orodelu (mlecz typu II) I TArnavy (umbo typu IV), Dane te sugerują znmknląole chronologii zdobionych noży w ramach późnego okresu lateńskiego,

Na uwagi; zasługuje zauląg ornamentowanych noży bojowych. Otóż k a nich pochodzi a Oltenil, 0 z okolic Vra< y, II dalaze z położonych dalej na wachód rejonów północnej Bułgarii. Poza tym I zdobiony nóż bojowy naszego typu pochodzi z Oiijoku ¹¹¹ ze zdobieniem typu 13, a dalaze z Zemunu-Beżanljl w Her bil (brak danych o szczegółach ornamentu)

I z Belgradu-Kospl-Ćuprljl, ze zdobieniem typu (• (ryc, 10/22), oraz z DalJ^,N. Brak Jest dotąd znalezisk tego rodzaju z obszarów położonych na południe od Starej Pieniny, nie licząc odmiennego okazu z BAN garoya.

Pochwy krzywych noży bojowych (Cetate, fyłąaftl de Jog, Kasiu —■ cyc. 0/11, Altlmlr-Ciganska Mahala, PavolÓe, Pleven ryc, 8/9, TAr-nava, Zahari-StoJanovo, Vlnograd ryc. 8/22) reprezentują w zasadzie I typ. Wyróżnia alą wśród nich tylko surowcem (srebro) okuz z I’avolóe, podczas gdy pozostałe są wykonane z żelazu. Charakterystyczną cechą

li X, MpaJIC l«M,s. 10, tał)l, V SA

'*» J Todorovii^/ 1000, tabl LII 10 (Zemun); tenże MAfl, a. 80} tenże I06N, a, M, ryti 8 (Rospl CuprIJs)i N, Mnjnarld-Pundtló 1070, tabl. XXIV 10 (Dalp.

Jest, Iż koóoe blachy tworzącej pochwą nie stykają Slą ii sobą, /ostawia* Jąc szeroką a z parą, na samym zaś dole kollścle uformowany trzewik zs-Iuióc/h pochwą. Kształt pochwy odpowiada ściśle uformowaniu noża, • zipila |oat zdobienie - kilku poprzecznych bruzd nu górnej, | niekiedy leż i mi dolnej partii pochwy (V)nograd), Pcghwy występują wyłącznie z okazami noży odmian IVb I lVc, aż. A z. nich znaleziono wraz. z nożami zdobionymi, Tu tak daleko pominięta zbieżność dowodzi nie tylko współ* c/eanożol zjawiska zdobienia krzywych rrnży bojowych I zaopatrywania Ich w pochwy, lecz sugeruje także, Iż noszenia tych noży w metalowej pochwie oi<« Dy lo regułą

Pozostało zabytki znalezione wraz, z pochwalni wskazują też na datowanie Ich nu późny okres lateński (np Vlnograd), lecz zespól z kurhanu I w l'avoJóo (mlecz, typu I, wczesna fibula srebrna) sugeruje pojawienie sir? Ich Już nieco wcześnie), Charakterystyczny Jest również zasiąg tery* torlalny tych pochew: 4 okazy pochodzą z Oltenil, 4 z okolic Vr«cy, /i 2 z centralnej czyści północnej Bułgarii, Analogiczne do naszych pochwy noży bojowych występowały Jednak na terenie Bałkanów Już w okresie halsztackim w,

Omawiany zbiór krzywych noży bojowych z obszaru grupy Podea* -Panagjurskl Kolonii nie znajduje odpowiedników w Innych grupach ku Murowy cdi. Liczne są Jedynie na terenach celtyckich noże bojowe naszego typu II I zbliżonych do niego wersji Noże bojowe typów III I IV stanowią niewątpliwie końcowy produkt łańcucha nawojowego, którego ogniwem początkowym były halsztackie mlerxykł Jednoaleczrie, typowe szczególnie dla zachodniej, lllryjskiej strefy Bałkanów Na na* wzy it i obszarze są one reprezentowane przez znaleziska | Balta Verde j!|

I Hofronleya *••, Już w tym czasie pojawiają złą takt*' dłuższe noże bojo* we z łukowatym tylcem, bliższe typologicznie naszym okazom (CJogo^u I Malta Verde)^ll0, W strefie wachodnlołMłkańskleJ rząslsze są noże bojo* we z wąską rąkojeśclą, czy nawet z kolcem do rąkojeścl flji Żywotność tych form w Interesującej nfll strefie AŻ do IM w p.n.e poświadcza wzmiankowany Już wyżej okaz z SoutliOpOliii

Zbliżone noże bojowe pojawiały slą leź sporadycznie na rmentany-

¹¹¹ Por /, Ma i lC 1004, ttlbl. XV 80, IS. A Vulp* 1007, tabl XIX gg

im o. Bar ci u, k. 1'nitiM 1000, iv- nn'n. u:11 o

""li, N i Solo v IUO0, iyc 4ż

iw u Bardu, K. Cofltfa 1090, ryc, 01/!•!, 107/0

ni Np, w l erlalle (A. Vulp* 1007, labl. XVIII 1*0, 11-14), KArpn0avo Ko< vanlAku (V. Mlkov 1080 1001, a, 100 u, ize. 141) Kiwnenl nota łmjowtio 95 chodzi też t KaioJanova (M, 0191 ko za l#oa«, rye !••'>),

2010/03/01 23:10