img007

zo Eurypides • Tragedie

w tu pierwsze miasto Greków, gdzie przybyłem.^{1 2 3 4 5 6 7 8 9 10} Tam także wiodłem chóry, wprowadzałem kult mój, by jawić się jak bóg śmiertelnym.

Lecz z ziemi greckiej Tcby ja najpierwsze napełniam krzykiem, odziewam w nebrydy, is tyrs daję w ręce, w bluszcz owity pocisk, bo siostry matki mówią - one właśnie -że ów Dionizos nie jest synem Dzeusa,

Scmclę uwiódł bowiem ktoś śmiertelny, a ona winę złożyła na Dzeusa jo z podszeptów Kadma i za to ją zabił

Dzcus, bo pyszniła się skłamanym związkiem.¹¹ Zatem wygnałem je z pałacu, rażąc szałem - i żyją w górach opętane, zmuszone nosić wciąż strój moich orgii, w Całe to plemię niewieście lebańskie

porażam szałem i wypędzam z domów.

Więc teraz razem z córkami Kadmosa pośród skał siedzą i zielonych jodeł.

Trzeba to miasto nauczyć, choć nie chce, u> moich nabożeństw i bakchicznych szałów

i pomścić matkę, Scmclc, objawić ludziom się jako syn jej - i Dzeusowy.

Kadmos więc godność królewską i władzę w ręce Pcnthcusa dal, syna swej córki, ts ten zaś z mym bóstwem walczy i od ofiar

płynnych¹² wyklucza, w modlitwach nie wspomni. Pokażę jemu i wszystkim Tebanom, że jestem bogiem. A gdy już to wszystko sprawię, w kraj inny stopy swe skieruję, u> tam się ukażę. Jeśli miasto Teban

w złości spróbuje z gór bronią wygonić bakchantki, wojsko pchnę na nic - menady.¹³ Dlatego postać zmieniłem na ludzką i kształt mój boski przemieniam w człowieczy, jj    Wy, coście wyszły z Tmolu, twierdzy Lidii,

kobiety, krąg mój, wy, co z barbarzyńców kraju przybyłe wędrujecie ze mną, chwyćcie tympany swe z krainy Frygów - macierzy Rhci i mój wynalazek -6i i okrążając ten królewski pałac

Pcnthcusa, bijcie w nic, niech Teby widzą.¹⁴ Ja do bakchantck, na stok Kithajronu,¹⁵ gdzie są, wyruszam - prowadzić ich chóry'.

Wychodzi na lewo.

63.

1

* z ksain zlotoroonych Liuii (l.ydbn tous    gpat) - Lidia. krain*

pośrodku zacbodnicfio wybezeża Azy. Mniejszej, nad rzekami Hermosem (dziś: Ge-diz-ezaj) i Meandrem (dziś: Menderes), słynęła ze zloca, które wydobywano przede wszystkim z pasku nleslooego wodami Paktolu (diii: Satabal). dopływu Hetmosa. To wiośnie w Lidii panował słynny z bogactw król Krezus. • Fz.YCU (Phrygón r.r) -tut»j mówi o tzw. Wielkiej Frygi i. leżricej w głębi Półwyspu Małoozjntyckicgo, n* wschód od Lidii. • xvrOw baKTRYJSKICH (flsiżrnił le (ciche) - Baktna to starożytna kraina nad rzeką Okst* (dziś: Arrai-daria), dzisiaj na terenie północnego Afganistanu i części Turkmeni:. • skutei so.02ć.m ziemi Meców (ren re d^scHman ch/hiea / Medon) - Media to górzysta kraina małoazjaiyeka pomiędzy Morzem Kaspijskim

2

Mezopotamią (dziś: Azerbejdżan, część Iraku, irański Kutdyalats i Luri3lan) zc sto

3

licą w Ekbataitic (dziś. Hamadan). W czasach Eurypidesa stanowiła część monarchii

4

perskiej. • co szczęsnej Arabii (AraUan i' eudaimond) - to słynne określenie (lac.

5

Arabia f*llx) poebodzt stąd, żc Półwysep Arabski leżał na szlaku handlu korzeniami

6

ze Wschodu (głównie Indii) i uważano go za ojczyznę tych cennych produktów. Mia

7

nem Arabii oznaczali Grecy epoki klasycznej krainy położone po prawej (wschod

8

niej) stronic Nilu.

9

¹⁰ w NEBRYDY (nebrid') - skóry jelonków; por. tom 111: Feniejanki, przyp. 49.

10

• tyrs daib w rece (ikyrson te do\u et cheira) - zob. tom 11: Oszalały Herakles, przyp. 52. • s»stry matki {adeiphai mcirós) - wymienione później w tekście córki Kadm osi i 1 Urm ociii, siostry Semele: Agauc (matka Pentheusa), Ino (zob. tom 1: Me-

11

dea. przyp. 50) 1 Aętonoc.

12

00 CHAR ?LVXNYCH (spondón apo) - zob. tom I: Dzieci Ihrtztlesa. przyp. Ot. ^1J MENAOY (mątwi) - zob. wstęp do niniejszego dramatu, s. 32. oraz tom t: He-fatów, przyp. 48.

13

” z Twom, twierdzy Lidii (TmOior. Dyma Cydlat) - Trnolos (dziś: Boz Dagh), pismo górskie w Lidii, na południe od Sardes, słynne z winorośli. Z tych gór wypływu Paktoloa (jicc. wyżej, pnryp. O), <t.yi niżej (w. 1 }■*) epitet „zloeodajny”. • TYMTany

14

(lympana) - tympanon to Instiumct* muzyczny podobny do tumbuiynu: drewniany krąg Obciągnięty skóts, wokół którego wisiały dzwoosczki tub brzckadla. Grano ai nim. uderzając dłonią lub przesuwając palcem wskazującym po brzegu kręgu,

15

na stok Kjtxaj9C0NU (es KUhairOnospiychós) - zob. tern I: Bfagoinlce. przyp.