img007

zo Eurypides • Tragedie

20 tu pierwsze miasto Greków, gdzie przybyłem.^{1 2 3 4 5 6 7 8 9 10} Tam także wiodłem chóry, wprowadzałem kult mój, by jawić się jak bóg śmiertelnym.

Lecz z ziemi greckiej Teby ja najpierwsze napełniam krzykiem, odziewam w nebrydy, is tyrs daję w ręce, w bluszcz owity pocisk, bo siostry matki mówią - one właśnie -że ów Dionizos nie jest synem Dzeusa,

Scmclę uwiódł bowiem ktoś śmiertelny, a ona winę złożyła na Dzeusa jo z podszeptów Kadma i za to ją zabił

Dzeus, bo pyszniła się skłamanym związkiem.¹¹ Zatem wygnałem je z pałacu, rażąc szałem - i żyją w górach opętane, zmuszone nosić wciąż strój moich orgii, w Całe to plemię niewieście lebańskie

porażam szałem i wypędzam z domów.

Więc teraz razem z córkami Kadmosa pośród skał siedzą i zielonych jodeł.

Trzeba to miasto nauczyć, choć nie chce, u) moich nabożeństw i bakchicznych szałów

i pomścić matkę, Scmclc, objawić ludziom się jako syn jej - i Dzeusowy.

Kadmos więc godność królewską i władzę w ręce Pcnthcusa dal, syna swej córki,

4s ten zaś z mym bóstwem walczy i od ofiar

płynnych¹² wyklucza, w modlitwach nie wspomni. Pokażę jemu i wszystkim Tebanom, że jestem bogiem. A gdy już to wszystko sprawię, w kraj inny stopy swe skieruję,

50 tam się ukażę. Jeśli miasto Teban

w złości spróbuje z gór bronią wygonić bakchantki, wojsko pchnę na nic - menady.¹³ Dlatego postać zmieniłem na ludzką i kształt mój boski przemieniam w człowieczy, si    Wy, coście wyszły z Tmolu, twierdzy Lidii,

kobiety, krąg mój, wy, co z barbarzyńców kraju przybyłe wędrujecie ze mną, chwyćcie tympany swe z krainy Frygów - macierzy Rhci i mój wynalazek -i:    i okrążając ten królewski pałac

Pcnthcusa, bijcie w nic, niech Tcby widzą.^{14 15} Ja do bakchantck, na stok Kithajronu,^u gdzie są, wyruszam - prowadzić ich chóry'.

Wychodzi na lewo.

63.

1

* z kjcaw złoto aog mych Lidii (Lydón sous poiychrywui gfw) - Lidia, kraina pośrodku zachodniego Wybrzeża Azj: Mniejszej, nad rzekami Hermesem (dziś: Ge-diz-czaj) i Meandrem (dziś: Menderes), słynęła ze złota, które wy dobywano przede wszystkim z piasku nieslooego wodami Paktoiu (dziś: Sarsbat). dopływu Herm osa. To właśnie w Lidii panował słynny z bogactw król Krezus. • Fkyou {Phrygón w) -tuuj mowa o tew. Wielkiej Frygii. leżącej w głębi Półwyspu Maioozjatyckicgo, na wschód od Lidii. •    baktryiskjch [Bakiria le (ciche) - Baktria lo starożytna

kraina nad rzeką Ołtsos (dziś: Amu-daria), dzisiaj na terenie północnego Afganistanu i części Turkmeni:. • skutej mzoze-m ziew Meoow (rew rc dyschimon chihóna / Mtdon) - Media to górzysta kraina małcazjatycka pomiędzy Morzem Kaspijskim

2

Mezopotamią (dziś: Azerbejdżan, część Iraku, irański Kurdystan i Lurtalan) ze sto

3

licą w Kkbatanie (dziś. Hamadan). W czasach Eurypidesa stanowiła część monarchii

4

perskiej. • ixi szcujasu Atlasu (Arabian /' eudaimona) - to słynne określenie (łac.

5

Arabia f*t(x) pochodzi stąd, 2c Pótwysep Arabski leżał tta szlaku handlu korzeniami

6

ze Wschodu (głównie Indii) i uważano go za ojczyznę tych cennych produktów. Mia

7

nem Arabii oznaczali Gracy epoki klasycznej krainy położone po prawej (wschod

8

niej) uraiuc Nilu.

9

¹⁶ w NŁBRYDY (rtebńd') - skćey jelonków; por. tom Ul. Fenicjan ki, przyp. 49.

10

■ tyk Daje w rece (fkyrton te dous es cheira) - 20b. tom 11: Oszalały Herakles,

11

przyp. 52. • sxmtry matki (cdelpkai meirós) - wymienione póżtucj w tekście córki Kadm osi i Harmonii, siostry Semele: Agaue (matka Pentheusa). Ino (zob. tom 1: Me-den. przyp. 50) i Aętonoc.

12

   od OflAR ZLYNNYCK (ipondón apo) - zob. tom I: Dzieci Heraklesa, przyp-

13

   menady (mamasi) - zob- wstęp do niniejszego dramatu, s. 32. oraz tom I: He-kabe, przyp. 48.

14

^,ł i Twouj, twierdzy Lidii (Tmólor. ety ma Lydiat) - Tniolos (dziś: Boz Digh), pismo górskie w Lidii, na południe od Sardct, słynne z wino roili. Z tych gór wypływu Puktowu (jw. wj-«j, pnyp. O), 0*5 nii«j (w. 1M) «pll«l złotodajny”. • TYMTaNY (iympana) - tympanon u> Instnanco: muz>xznv podobny do mmburynu: drewniany krąg obciągnięty skóra, wokół którego wisiały dzwoosczki lub brzękadla. Grano ni nim. uderzając diodą lub przesuwając palcem wskazującym po brzegu kręgu.

15

na stok Kjijło.dnu {es KUkairónos piyckas) - zob. tom I; Bbgainlce. przyp.