18161 P1060472

181

Testament Bolesława Krzywoustego

Omawiane tutaj Roczniki magdeburskie do r. 1139 włącznie są tylko prostym wypisem Roczników nicnburskich; do tego to wypisu dodano \v latach 1140—1188 kilkadziesiąt zapisek nowych- Według ostatnich badafi SChmeidlera zaczęto je pisać koło r. 1145, doprowadzając je współcześnie do lat pięćdziesiątych XII stulecia; potem następują kolejne kontynuacje z późniejszych lat aż do r. 1188.

Z tego wynika, że obchodzące nas tutaj zapiski magdeburskie i poel-deńskie 'Wy>vodza się z zaginionej dziś redakcji roczników magdeburskich*' która była spisana przez naocznego świadka wydarzeń, Autor ich był dobrze świadom spraw polskich ze względu na ścisłe powiązania książąt saskich z polskimi w owych właśnie czasach.

Annales Magdeburgenses piszą pod rokiem 1138: Eodem anno obili Bóleslaus dux Polonomm, relinauens quinque filios tuperstłtes, quibus et dwidit hereditalem suam cerom episcopis et princifńbus illius terre. E qui-bus Bolizlauus, quia senior erat et gener Conradi regis, ducaium illius lerreobtinuit^K.

Ten sam fakt Anncles Poeldenses podają w takiej postaci: Dux Polo-niefuis Bolizlaus tribus filiis suis divisa hereditale, majori ducatum mo-riens commendaoit ».

Obok widocznej zależności obu przekazów od siebie widoczna teł jest różnica: rocznikarz magdeburski mówi o podziale królestwa między piędu, poeldeóski zaś między trzech synów., Ponieważ oba źródła wywodzą się bezpośrednio z zaginionego rocznika, nie można jednemu dać pierwszeństwa przed drugim. Mamy przed sobą trzy możliwości interpretacji: a) Bolesław podzielił, państwo między pięciu synów, jak zapewniają Roczniki magdeburskie; ta alternatywa byłaby jednak w sprzeczności z całą tradycją polską; b) Bolesław podzielił kraj między trzech synów, jak stwierdzają Roczniki poeldeńskie, lub c) rekonstruując odnośny tekst zaginionych Roczników magdeburskich należy mniemać, że Bolesław osierocił pięciu synów, lecz podzielił państwo tylko między trzech**. Która z przypuszczalnych wersji jest poprawna: późniejsza polska o podziale między czterech synów czy współczesna o podziale między trzech synów?

Rozstrzygnięcie tej sprawy nie nastręcza-trudności. Wystarczy tyłka rozejrzeć się po współczesnych dokumentach polskich, które nie zostały

%'AnrMes Mapdeburgenses (ob. precp. 28).

» Annales Poeldenses. Mon. Gcrm. Histor., SS XVI (2859). *. 82 s. a. 1138.

^a Rerwotr.y tekst mógł wyglądać następująco: Sodem anno oWIt Bolesław dux PoTóńorum, reUnnuens ouinqur /Uios saparstites, e oułbus tribus dividit hereditalem suam- cerom episcopis et prłncłpłbns tliła* terre. Et (Wlad)ttleus. quła senior eros et pener Ctmrcdi regis, ducatum Illius terre obliaidŁ ta roętnlkar* magdeburski' popęka błąd, pisząc Bołfadaua tamtast Wlsdbtaus, widesne Jest I odmiennej pU lowołobu Imion: Boler la u» — Bołlxlavus.