1

1



w opinii społeczeństwa. Mechanizm zaspokajania potrzeby uznania Jest tu trochę skomplikowany. Uznanie całego społeczeństwa Jest tu zastąpione uznaniem, aprobatą pewnej wąskiej grupy, do której chuligan należy. W wieku dorastania bardzo często tworzą się grupy o specjalnym charakterze, zwane w jeżyku amerykańskim gangami lub po polsku bandami. Nic zawsze — zwłaszcza w młodszym wieku — mają one charakter chuligański, ale z reguły w takich grupach wytwarza się pewien specyficzny system norm, ocen, wartości, wyrażający się w różnych formach aprobaty tub dezaprobaty postępowania członków bandy. Poczucie silnej więzi z bandą sprawia, że potrzeba uznania społecznego jest realizowana wewnątrz grupy. A ponieważ, według niepisanych praw bandy, najwyższe uznanie znajdują u niej czyny, które są właśnie społecznie szkodliwe (im bardziej szkodliwe, tym większy będzie podziw współtowarzyszy z bandy), • więc też wskutek tego — wbrew pozornej paradoksalności — potrzeba uznania społecznego może znaleźć swe ujście w chuligaństwie.

Ponieważ zaś na ogół, im wyższa jest dana potrzeba, tym później kształtuję się preferencje w Jej zaspokajaniu, przeto dobrze jest o nich wiedzieć, aby zawczasu, zanim ukształtują się złe preferencje, starać się wytworzyć dobre, czyli „kanalizować" zaspokajanie potrzeb w odpowiednim kierunku, takim Jaki dla społeczeństwa byłby przynajmniej nieszkodliwy, jeżeli już nie pożyteczny.

Vn. NABYWANIE POTRZEB

Nie wszystkie potrzeby organizm przynosi ze sobą na świat w chwili urodzenia. Człowiek dorosły ma o wiele bogatszą listę potrzeb niż w okresie niemowlęctwa. Wynika więc z tego, że potrzeby są nabywane w ciągu życia. W związku z tym powstaje zagadnienie: co powoduje, żc organizm nabywa nowe potrzeby, Jakie są mechanizmy tego procesu?    ,

Najważniejszym mechanizmem nabywania nowych potrzeb, stanowiącym podstawę wszystkich innych mechanizmów, jest mechanizmem tzw. wtórnych celów.-

Co to znaczy?

Celami pierwotnymi nazywają się takie cele, które zaspokajają podstawowe, biologiczne potrzeby organizmu. Przykładem celu pierwotnego jest pokarm. Z celami pierwotnymi wiążą się w rozmaity sposób różnego rodzaju przedmioty, które same przez stę nie mają bezpośredniego związku z daną potrzebą, ale umożliwiają zdobycie celu pierwotnego. Takie przedmioty nazywają się właśnie celami wtórnymi. Tak na przykład, pokarm, który bezpośrednio zaspokaja głód, mo-

ą

■s

i na uzyskać za określoną sumę pieniędzy, które tym samym stanowią-klasyczny cel wtórny.

Człowiek uczy się w ciągu żyda tych związków celów pierwotnych i' z wtórnymi. Dzięki temu cele wtórne, które początkowo są dlap obo-, jętrie (mato dziecko nic zdaje sobie sprawy z wartości pieniędzy), nabywają w jego oczach wartości. W ten sposób rozwijają się nowe potrzeby — osiąganie nowych, wtórnych celów.    . '

Pieniądz jest przykładem specyficznego dla ludzi, społecznego ceiu^ wtórnego. Ale w sposób sztuczny, w warunkach eksperymentalnych,-# można go uczynić celem wtórnym także 1 dla małp. Eksperymenty takie) zostały przeprowadzone w 1936 r. przez Wolf ego. Małpy nauczono dwu-: rzeczy. Po pierwsze, że jeżeli wrzucą do specjalnego automatu odpowiedni'^ 2eton, to otrzymają kiść winogron. Po drugie, że Jeżeli wykonają okreś-!. Jonc zadanie ruchowe („pracę"), to otrzymają taki żeton W tej sytuacji u małp rozwinęła się nowa potrzeba — gromadzenia samych żetonów.^ 2etony nabrały dla nich określonej wartości, stały się typowym celem^ wtórnym, dokładnie tak samo. jak pieniądze dla ludzi. Co najdekawszo, małpy gromadziły („zarabiały") żetony nawet wtedy, kiedy nie były . głodne, a dopiero po jakimś czasie — gdy chciało im się jeść — wrzucały* żeton do automatu. Wystąpiło tu więc zjawisko bardzo charakterystyczne-dla ludzi: jakby zerwanie bezpośredniego związku celu pierwotnego z ce-lom wtórnym l usamodzielnienie się tego ostatniego.    ,

Ciekawe momenty wystąpiły wtedy, gdy małpy nauczono zdobywania rozmaitych żetonów i zaspokajania nimi rozmaitych potrzeb pterwot- ' nych. Na przykład, za zdobycie jednego żetonu dawano małpie pić, za ' zdobyde innego — jeść, a gdy uzyskała jeszcze inny, mogła wydostać się na wolność. Za wykonanie pewnego zadania małpa mogła zarobić do- • wolny żeton, alo tylko jeden 2 tych trzech. Małpa sama mogła go wybrać--;* Stawiało ją to wobec bardzo trudnego konfliktu, rozwiązywanego „ nieraz bardzo dramatycznie, kiedy na przykład po długiej i widocznej V walce motywów, głodna małpa wybierała „żeton wolności". Sytuacje te były bardzo trudne dla zwierząt.    >:

Zarysowały się też — podobnie jak u ludzi — duże różnice indyki- •' dualne wśród zwierząt doświadczalnych. Były małpy „ciułacze", które J. gromadziły żetony na „zapas" i nosiły je w pysku. Były takie, które ‘ żyły chwilą, nie troszcząc się o jutro, i dopiero wtedy zdobywały żetony, kiedy były im potrzebne.

Te bardzo pouczające eksperymenty pokazują mechanizm tworzenia >! Się nowych potrzeb, nabywania celów wtórnych. Potrzeby i cele wtórne z biegiem czasu zupełnie się uniezależniają od pierwotnych. Przykładem takiej potrzeby wtórnej, bardzo oderwanej od pierwotnej, jest częste (u małych dzieci) pragnienie przebywania na kolanach czy na rękach l-u matki. W jaki sposób cel ten nabył wtórnej wartości? Tak samo Jak i w opisanym eksperymencie z małpami: dzięki związaniu z celem pier-

219


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
w opinii społeczeństwa. Mechanizm zaspokajania potrzeby uznanie jest tu trochę skomplikowany. Uznani
w opinii społeczeństwa. Mechanizm-zaspokajania potrzeby uznania Jest tu trochę skomplikowany. Uznani
w opinii społeczeństwa. Mechanizm zaspokajania potrzeby uznania jest tu trochę skomplikowany. Uznani
EGOCENTRYCZNE - zaspokajanie potrzeb innych jest środkiem zaspokajania potrzeb własnych; EMPATYCZNE
S Górski Metodyka Resocjalizacji (12) się zaspokojenia potrzeby uznania i aprobaty. Dzięki opiece
Źródłem zaspokajania potrzeb zbiorowych jest dobro. Kryteria rozróżnienia dóbr publicznych od dóbr
4. TEORIA WYBORU KONSUMENTA Konsument Gospodarstwo domowe Zaspokojenie potrzeb Konsument jest
Automaty ze stosem Automaty ze stosem Pomocny jest tu bardziej skomplikowany automat, tzw. automat z
Foto2921 uwzględniając, że miasto jest organizacją społeczną, której nadrzędnym celem jest zaspokaja
skanuj0072 (14) so przeznaczany na zaspokajanie potrzeb żywnościowych, gdyż stopień ich nasycenia je
Funkcja oświatowa adresowana jest do szerokiej opinii społecznej, w szczególności do użytkowników
IMG35 (4) 42 re zaspokajały jego Iradycyjne potrzeby. To jest właśnie przykład zachowania, które na
12482 PAWLUCZUK ŻYWIOŁ I FORMA (12) dzkiej, pełnego zaspokojenia wszystkich jej potrzeb i pragnień j
Celem kursu jest zapoznanie studentów z społecznymi mechanizmami rozwoju sztuki weneckiej, arcydzieł

więcej podobnych podstron