19057 PICT5949

Analiza rozwojowa dokumentów natomiast usiłuje przedstawić daną właściwość w przekroju rozwojowym, tzn. na przestrzeni określonego czasu Okres taki może rozciągać sit; na przestrzeni kilku miesięcy, jednego roku. a nawet kilku lat.

Analiza indywidualna dokumentów dotyczy problemów badawczych w odniesieniu jedynie do poszczególnych jednostek jako autorów czy wykonawców analizowanych dokumentów.

Analiza grupowa dokumentów zaś poszukuje rozwiązań problemów w od-niesieniu do pewnej grupy społecznej, w tym także klasy szkolnej lub grupy rówieśniczej.

Znane są również i inne techniki analizy dokumentów (por. K Merten, 1981; W. Adamski, 1969, s 119 i » ). Na przykład do tych. które odnoszą się szczególnie do analizy tekstów pisanych, należą:

1 „Analiza frekwencji” polegająca na ilościowym opisie występujących w tekście słów. zdań. wyrażeń.

.1 .Analiza Walencji" odnosząca się do ogólnej oceny zawartej w tekście treści

3. ..Analiza intensywności" dotycząca bardziej szczegółowej i dokładnej oceny występującej w tekście treści

1 ..Analiza kontyngcncji" ukazująca występowanie np. określonych pojęć w porównaniu z innymi nazwami w tekście (por. S. Lamnek, 1993, s. 192-196; K Schncll i inni. 1993, s. 411).

W badaniach pedagogicznych szczególną rolę mają do spełnienia techniki analizy dokumentów, wyróżnione ze względu na konkretny ich rodzaj. Należą do nich: analiza tekstów, do których zalicza się m in. artykuły prasowe, protokoły / posiedzeń rad pedagogicznych czy działalności samorządu uczniowskiego i uroczystości szkolnych (por. S. Lamnek. 1993, s. 184);

analiza filmów, obejmująca swym zasięgiem poza dialogami lub monologami także mimikę, gestykulację czy intonację głosu aktorów (por. S Lamnek, 1993, s. 183);

analiza wypracowań dzienników lub rysunków, o której mowa jest w dwóch kolejnych podrozdziałach.

Każda z powyższych analiz jest techniką, wykorzystującą jednocześnie inne techniki, w tym zarówno te zaliczane do klasycznych, jak i nowoczesnych technik analizy dokumentów. Żadna / nich nic wydaje się samowystarczalna. Wszystkie one wymagają wsparcia chociażby jednej z. nich.

5. Analiza wypracowań i dzienników

Badania pedagogiczne wiele do zawdzięczenia mają analizie wypracowań i dzienników. Szczególnie przydatna okazuje się analiza wypracowań.

Analiza wypracowań

Stanowi ona jedną z najczęściej stosowanych technik analizy dokumentów w badaniach pedagogicznych. Polega na opisie i interpretacji swobodnych (nieskrępowanych) t w miarę spontanicznych wypowiedzi osób badanych na sugerowany im przez badacza temat Używa się jej chętnie w przypadku, gdy badacz nic dysponuje hardziej rzetelnymi i trafnymi technikami badań, ale mc tylko Często stosuje się ją dla potrzeb konstruowania inny ch metod czy technik badawczych. np. techniki obserwacji kategoryzowanej, skali ocen lub badania ankietowego. Nierzadko też przypisuje się jej w iodącą rolę w przeprow adzanych badaniach naukowych. Za taką uważali ją m in P Bovct, S. Balcy, M. Librachowa. R i Ha-nghursh N. Han-llgicwicz, D. B. Elkonin). Pomocna na ogól okazuje się w badaniach nad opiniami młodzieży w różnego rodzaju spraw ach. postaw ami. przekonaniami, zainteresowaniami, motywami, ideałami, dążeniami, cechami charakteru.

Zaletą analizy wypracowań jest przede w szy stkim możliwość uzyskania wspomnianych już swobodnych i spontanicznych wypowiedzi. Jest nią także niewątpliwa łatwość ich gromadzenia. Pod tym w zględem mają one wyraźną przewagę nad dziennikami młodzieży. Umożliwiają bow iem w przeciągu zaledwie godziny zebrać niejednokrotnie więcej materiału, ni/ podczas miesięcznego oczekiwania na wypowiedzi badanych w ramach prow adzonych przez nich dzienników

Ze stron ujemnych, jakie charakteryzują analizę wypracowań, podkreśla się brak możliwości sprawdzenia stopnia subiektywizmu wypowiedzi osób badanych i ich prawdomówności „Istotnie piszą R Łapińska i M Żebrowska (19^5, s. 680) — nigdy nic jesteśmy pewni. c/> badani mów ią o faktycznych swoich doświadczeniach, przeży ciach, marzeniach, czy te/ o tym. co uważają za właściwe powiedzieć. Nic wiemy również, czy i w jakim stopniu aktualne nastawienie emocjonalne przyczyniło się do zniekształcenia opisywanych faktów lub przeżyć" Na zniekształcenie to wpływają szczególnie takie niekontrolowane czynniki towarzyszące przy pisaniu wypracowań. jak zdolności literackie i wtórna motywacja (P.U. Mussen, 19^0, s 124)

Istotnym warunkiem szczerości w y powiedzi i ich odpowiedniości do postawionego problemu podejmow anych badan jest właściwie formułowany temat wypracowania. Przede wszystkim ma on dotyczyć zagadnienia znanego bliżej osobom badanym, budzącego ich zainteresowanie i wyzwalającego w nich natu-