20906 OMiUP t1 Gorski0

2.2. POMPY WYPOROWE

Cechą charakterystyczną pomp wyporowych jest przetłaczanie z przestrzeni ssawnej do tłocznej kolejnych, oddzielonych od siebie dawek cieczy poprzez cykliczne zwiększanie i zmniejszanie objętości roboczej (objętości wyznaczanej kształtem geometrycznym i ruchem organu roboczego). Wynikiem tego jest nierównomierne w czasie (pulsacyjne) podawanie dawek cieczy z rurociągu ssawnego do tłocznego. Charakteryzuje te pompy ponadto szczelne oddzielanie przestrzeni tłocznej od ssawnej, dzięki czemu po ich unieruchomieniu niemożliwy jest powrót cieczy z przestrzeni tłocznej, w której panuje wyższe ciśnienie, do przestrzeni ssawnej o ciśnieniu niższym. Oddzielenie obu przestrzeni uzyskuje się poprzez zawory ssawne i tłoczne, styk tłoka (pierścieni tłokowych) ze ścianką cylindra, zewnętrznych powierzchni łopatek z kadłubem pompy lub powierzchni zębów albo zwojów wirników śrubowych między sobą i ściankami kadłuba.

Przetłaczanie cieczy w pompach wyporowych następuje na skutek ruchu organu roboczego pompy (tłok, łopatki, zęby kół zębatych, zęby zwojów wirników śrubowych itp.). Ruch ten może być:

—    posuwisto — zwrotny,

—    obrotowo — zwrotny,

—    obrotowy,

—    śrubowy, złożony z przesunięcia i obrotu.

Wszystkie wymienione rodzaje ruchu przedstawione są na rysunku 2.5.

Ze względu na rozwiązania konstrukcyjne, rodzaj organu roboczego oraz zasadę działania, pompy wyporowe dzieli się na:

—    tłokowe i przeponowe o posuwisto-zwrotnym ruchu organu roboczego (tłoka

lub przepony),

—    skrzydełkowe lub wahadłowe o obrotowo - zwrotnym ruchu organu roboczego,

—    łopatkowe, zębate, śrubowe o obrotowym ruchu organu roboczego.

Wirnik śrubowy ma ruch obrotowy, jednakże punkt A (rys. 2.5d) współpracy organu roboczego (zębów wirnika) przesuwa się podczas pracy ruchem śrubowym wzdłuż osi wirnika.

2.2.1. POMPY TŁOKOWE

Najprostszymi typami pomp okrętowych, od bardzo dawna stosowanymi na statkach, są pompy tłokowe jedno- i dwustronnego działania, charakteryzujące się prostą budową i dużą niezawodnością pracy. Obecnie, mimo powszechnie instalowanych w siłowniach okrętowych pomp wirowych, śrubowych lub zębatych, dość często jeszcze spotyka się pompy tłokowe, które w wielu przypadkach są niemal niezastąpione.