Pompy wyporowe charakteryzują się przetłaczaniem oddzielnych dawek cieczy. Wywołuje to zmienność wydajności pomp w czasie, zwaną nierównomiernością wydajności.
Nierównomierność wydajności najłatwiej jest przedstawić na przykładzie pompy tłokowej, napędzanej silnikiem elektrycznym poprzez przekładnię zębatą i mechanizm korbowy.
Wydajność teoretyczna pompy w czasie suwu wytłaczania (połowa pełnego obrotu) wynosi:
(2.26)
gdzie:
F — powierzchnia tłoka,
D — średnica cylindra,
S — skok tłoka.
Wydajność ta jest zmienna w czasie jednego skoku tłoka i na skutek nieściśliwości pompowanej cieczy, proporcjonalna do prędkości chwilowej tłoka. Chwilowa wydajność pompy wynosi zatem:
(2.27)
dQth = F • dS = F ■ c • dt
c — prędkość tłoka, t — czas.
T
Rys.2.8. Wykres zależności prędkości tłoka i chwilowej wydajności od kąta obrotu korby.
Jeżeli przez x oznaczamy drogę, jaką przebył tłok od momentu ruszenia z górnego martwego punktu, to w momencie wychylenia ramienia korby o kąt (3 wyniesie ona w przybliżeniu (nie uwzględnia się wpływu skończonej długości korbowodu):
(2.28)
x = r - r • cos(3 = r • (1 - cos(3)
43