19280 Strona168

buduje się z drewna i blachy aluminiowej, kule mieszalników toczy się z drewna lub brązu. Matryce i stemple ze względu na ich wytrzymałość muszą być najczęściej wykonane ze stali, ale wtedy podczas prasowania powierzchnie ich smaruje się para liną, olejami mineralnymi lub olejem rycynowym.

Stoły produkcyjne nie mogą zawierać gwoździ stalowych; najlepiej jest pokryć je winileum. W pomieszczeniach, w których istnieje możliwość powstawania niebezpiecznych par lub pyłów, .nawet zawiasy drzwi lub miejsca styku drzwi pancernych z okuciami futryn okłada się blachą mosiężną lub cynkową.

W wielu przypadkach zabrania się załodze noszenia na sobie przedmiotów i ozdób metalowych.

Szereg operacji produkcyjnych powoduje powstawanie trujących par lub pyłów, przed którymi należy chronić załogę przez uszczelnianie aparatury, doskonałą wentylację, bądź wreszcie przez stosowanie masek pyłochlonnych. I tak przy malowaniu natryskowym stosuje się okapy z doskonale działającymi wentylatorami (przewody wentylacyjne należy prowadzić możliwie prostoliniowo, a załamania linii wentylacyjnej pokonywać łagodnymi lukami). Również bardzo niezdrowe jest obsługiwanie młynów udarowych do mielenia azotanu barowego, dlatego też w miarę możliwości należy prowadzić zasypywanie młyna z drugiej kabiny, przy czym pomieszczenie z młynem powinno znajdować się pod lekkim podciśnieniem. Przecieranie chloranu potasowego, prace z chromianami i solami ołowiu są szkodliwe dla zdrowia. Poza stosowaniem różnych urządzeń zabezpieczających przy operacjach szkodliwych dla zdrowia należy pamiętać o częstej zmianie załogi.

Operacje wykonywane ręcznie, które grożą wyfuknięciem lub deflagracją, należy przeprowadzać z bardzo małymi ilościami materiału, w miarę możliwości w oddzielnych pomieszczeniach, za osłonami ze szkła nietłukącego, niejednokrotnie przez robotników zaopatrzonych w kurtki lub ubrania azbestowe. Zakres tych zabezpieczeń należy dobrać tak, aby nie wprowadzały utrudnień w pracy, gdyż wiele z nich zmusza robotnika do dodatkowych wysiłków, dodatkowego transportu i zwiększenia załogi, a przez to stwarza nowe zagrożenie.

Stosowanie urządzeń przeciwpożarowych odpowiednich dla da-» nych operacji podaje wyczerpująco odpowiednia literatura. Podobnie łatwo można znaleźć wskazówki do stosowania właściwej odzieży ochronnej.

Załoga zakładu pirotechnicznego powinna być stale szkolona w zakresie bezpieczeństwa pracy. Należy ją uczyć zdyscyplinowania i przestrzegania porządku w pracy, gdyż decyduje lo w głównej mierze zarówno o wydajnością jak i bezpieczeństwie pracy.

1 Budników M. A., Lewkowicz N. A., Bystro w I. W., Sirotinskij W. F., Szechter B. I.:    Wzrywczatyje wieszczestwa

i porocha, Oborongiz 1955.

2.    Gosztowtt L.: Prasy hydrauliczne, PWT 1955.

3.    Kasat kin A. G.:    Ośno umyje processy i apparaty chimiczeskoj

tiechnologji, 1950.

4.    Nowak T., Lasota I.: Uwagi o rakietach zapalających J. Bema, Wydawnictwo MON 1953.

5.    Prób niski S.: Polscy inżynierowie wojskowi XVII wieku — Fryderyk Getkant i Kazimierz Siemienowicz, Problemy, 633, 1955.

6.    Raporty: CIOS XXXI — 10: German Amunition Flaves 1945.

CIOS XXXII — 9: The Chemical Compósitions of German

Pyrotechnics Colored Signal IJghts, 1945.

CIOS XXXII — 20: German Fracer Compositions.

7.    Subotowicz M.: Polskie tradycje rakietowe, Problemy, 641, 1955.

8.    Sziling N. A.: Wzrywczatyje wieszczestwa i snarjażenije boje-pripnsow. Oborongiz 1946.

9.    Trietiakow G. M.: Amunicja artyleryjska, Wydawnictwo MON 1954.

337