Strona150

f

zwinięcia osłony papierowej. Osłonę powinno się wsuwać do otworu matrycy z pewnym oporem.

Ostatnio coraz częściej stosuje się osłony z papieru bakelizowa-nego (papieru przesyconego żywicą bakelitową). Papier nasycony żywicą zwija się w rurę i poddaje działaniu podwyższonej temperatury, co powoduje trwałe zahartowanie żywicy.

Rys. 69. Stempel    Rys. 70. Wy-

i. matryce do pra-    ciskanie gwiazd

sowania gwiazd    z matrycy

Osłony z papieru bakelizowanego są mało elastyczne, ale dają się dokładnie obrabiać (toczyć) na odpowiedni wymiar. Do dużych osłon, zwłaszcza z papieru bakelizowanego, należy stosować matryce, które dzięki odpowiedniej konstrukcji mogą ścisnąć osłonę, tak że po zaprasowaniu i rozprężeniu masy pirotechnicznej powraca ona do pierwotnego wymiaru lub jedynie nieznacznie powiększa swoją objętość. W ten sposób udaje się uniknąć pękania osłon.

Ciśnienia, jakie stosuje się przy prasowaniu, zależą od bardzo wielu czynników, a przede wszystkim od stopnia wytrzymałości mechanicznej, jaki chcemy nadać kształtce z masy pirotechnicznej.

Jako orientacyjne' wielkości ciśnienia stosowanego przy prasowaniu należy przyjąć:

dla pochodni bomb oświetlających 0,2—0,5 t/cm²; dla gwiazdek nabojów sygnalizacyjnych i oświetlających    2—3 t/cm²;

dla smugaczy    5—15 t/cm².

Przy prasowaniu pochodni bomb oświetlających stosuje się małe ciśnienie dlatego, że pochodnie te nie są narażone na działanie znacznych sil bezwładności w czasie wyrzucania z osłony bomby i przy rozwijaniu się spadochronu. Inaczej jest w przypadku gwiazd nabojów oświetlających i sygnalizacyjnych. Podczas wyrzucania gwiazdy z naboju działają na nią duże siły bezwładności. Gwiazda źle sprasowana może rozkruszyć się i dać kilka sygnałów zamiast jednego; rozkruszona gwiazdka może nawet wybuchnąć. Jeszcze większe ciśnienie stosuje się przy prasowaniu smugaczy z uwagi na duże siły bezwładności występujące w lufie podczas wystrzału. Pocisk ze smugaczem nie tylko rusza gwałtownie naprzód, ale równocześnie zaczyna się szybko obracać wokół własnej osi. Siły bezwładności i siła odśrodkowa mogłyby łatwo doprowadzić do rozpadnięcia się masy smugaczy, czemu zapobiega się przez, stosowanie dużych ciśnień przy prasowaniu.

Podane wyżej wielkości ciśnienia przy prasowaniu stosuje się do mas suchych (masy smugowe) bądź zwilżonych jedynie nieznaczną ilością rozpuszczalnika (masy gwiazdek oświetlających i sygnalizacyjnych, masy pochodni oświetlających zawierających mały procent lepiszcza). Przy użyciu dużych ilości rozpuszczalnika, stosując „mokre”, wybitnie plastyczne masy zawierające co najmniej kilka procent rozpuszczalnika, można przy wielokrotnie mniejszym nacisku osiągnąć znaczną gęstość prasowanych mas, a po wysuszeniu dużą ich wytrzymałość. Podstawową wadą prasowania mas „na mokro” jest długotrwałość procesu suszenia gotowych elementów pirotechnicznych; proces suszenia może trwać nawet miesiące. Z tych względów metodę prasowania „na mokro” stosuje się rzadko.

Prasowane „na sucho” kształtki pirotechniczne nie mają jednakowej gęstości w całej swej masie. Warstwa masy tuż pod stemplem jest sprasowana najściślej, a im dalej od czoła stempla, tym mniejsze są gęstości i zwartość masy (rys. 71). Należy więc ograniczać wysokość prasowanej masy. Na ogól — im większe jest ciśnienie prasowania, tym większa jest różnica między gęstością warstwy masy pod stemplem a gęstością warstwy najbardziej odległej od czoła stempla.

Przyjmuje się, że przy wyżej podanych ciśnieniach można prasować warstwy o następującej grubości maksymalnej:

150 mm — dla pochodni bomb oświetlających,

50 mm — dla gwiazdek oświetlających i sygnalizacyjnych,

10 mm — w przypadku smugaczy.

W razie potrzeby sporządzenia prasowanych kształtek pirotechnicznych o większych grubościach stosuje się prasowanie w kilku

301