img200

zawiązanie konfliktu, jego punkt szczytowy i rozwiązanie. Wreszcie powinno się dochodzić do improwizowanych kompozycji dramatycznych o określonym przebiegu akcji, wiążących ruch z mową i angażujących cały zespół. Improwizacja, w której wykorzystuje się wszystkie poznane i doświadczone środki ekspresji, a następnie budowanie dłuższych kompozycji dramatycznych i ich realizacja, stanowią najbardziej złożone formy zabaw dramatycznych. Mają one być pod każdym względem organicznym rozwinięciem gier początkowych [83].

Najpopularniejsze techniki dramowe (wg klasyfikacji przyjętej w książce Anny Dziedzic, Janiny Pichalskiej i Elżbiety Świderskiej: Drama na lekcjach języka polskiego w szkole średniej i Marii Gudro: Drama w szkole podstawowej) [20], [29]:

1.    Rola

Bycie w roli jest głównym sposobem pracy w dramie. Uczestnik zajęć może być sobą w nowej nie znanej dla siebie sytuacji życiowej lub przyjąć na siebie rolę innej osoby np.:

a)    „Jesteś na jednej ze stacji kolejowych w Londynie. Podchodzisz do kasy.

Musisz kupić bilet, a nie znasz języka angielskiego”.

b)    „Jesteś starą kobietą. Próbujesz kupić bilet na Dworcu Centralnym

w Warszawie. Przy kasie jest duża kolejka.”

W dramach polonistycznych autorki dzielą role na: wymyślone, spoza tekstu i na role odwołujące się do postaci literackich. Autorki przestrzegają przyszłych pedagogów dramy, by wybierając sytuację dramatyczną, pamiętać o szeroko rozumianym konflikcie, jako naturalnej cesze tej metody.

2.    Rozmowa

Najprostszym sposobem bycia w roli jest rozmowa na określony, zadany temat. Na przykład uczniowie w zespołach dwuosobowych wchodzą w rolę Grażyny i Litawora i toczą spór na temat odprawienia posłów krzyżackich. Podobnie przy omawianiu Żony modnej przydzielamy chłopcom rolę pana Piotra, a dziewczynkom rolę jego żony. Rozmowa dotyczy bądź czasu i organizacji wyjazdu do majątku, bądź już na miejscu spraw urządzenia siedziby małżonków.

Wymiana poglądów powinna odbywać się szybko, z zachowaniem całej dramaturgii problemów, w czym powinien pomóc uczniom wyraźnie określony czas na ćwiczenie. Po wykonaniu zadania, uczniowie zdają relację z własnych odczuć na forum całej klasy.

To doskonałe ćwiczenie, które m.in. pogłębia rozumienie przeżyć i zachowań bohaterów.

3.    Wywiad

Może być prowadzony po cichu, w parach w ławce lub w sposób bardziej oficjalny, całą grapą - z jedną lub kilkoma osobami naraz lub po kolei. Posłużyć się nim możemy np. przy okazji omawiania powieści I. Jurgielewi-czowej Ten obcy. Po brawurowym wyczynie Zenka Wójcika, który uratował małe dziecko, pojawiają się dziennikarze i reporterzy telewizyjni, którzy przygotowują relacje z wydarzenia przy szosie. Rozmawiają z Zenkiem, jego przyjaciółmi, matką dziecka, ekspedientką w sklepie i innymi świadkami.

Ćwiczenie to pozwala na zaangażowanie emocjonalne uczniów, rozwój ich myślenia i wyobraźni. Pozwala przełamać opory w mówieniu u osób nieśmiałych, które zawsze na zajęciach mówią mało.

4.    Etiuda pantomimiczna

To praca w roli, ruchowa, z wyimaginowanym przedmiotem. Może to być np. poranna toaleta żony modnej lub ładowanie do karety wszystkich ulubionych przedmiotów i zwierząt młodej mężatki z tegoż utworu Krasickiego. Lektury szkolne dostarczą nam niezliczonym przykładów wykorzystania wyobrażonych „rekwizytów”: strzelanie do lwa przez Stasia Tarkowskiego, wyciąganie ryb z oceanu przez starego Santiago; poszukiwanie u wejścia do groty Odysa i jego towarzyszy przez oślepionego Cyklopa; wtaczanie głazu na górę przez Syzyfa; nie mówiąc już o wspinaniu się na drzewo przez Mieszka przed nadchodzącym niedźwiedziem.

Technikę z powodzeniem można zastosować także przy ćwiczeniach z nauki o języku np. gestykulacją i mimiką uczeń przedstawia wyraz z trudnością ortograficzną (np.: „niedomagać”, „nienawidzić”, „niedowidzieć”, „niedosłyszeć” - przy okazji omawiania zasad pisowni nie z imiesłowami - jego koledzy odgadują hasło).

Ćwiczenie to rozwija „elokwencję ciała”, uczy świadomego posługiwania się swym ciałem, komunikatywności, pomaga w koncentracji i ułatwia wchodzenie w trudniejsze role.

5.    Improwizacje (scenka improwizowana...)

Jej cechą charakterystyczną jest tekst sam lub tekst i sytuacje powstające na żywo, w trakcie rozwijającego się konfliktu z partnerem. Uczniom dajemy tylko rolę i temat zadania, resztę wymyślają sami.

Przykład za autorkami Dramy na lekcjach... (improwizacja tylko z tekstem):