23666 tbiu12 PT76

średnim czołgiem T-34 i ciężkim KW. Pierwszą niewielką jeszcze liczbę tych wozów wojska otrzymały w połowie 1940 roku, produkcję na większą skalę uruchomiono od połowy 1941. Czołgi T-40 zastąpiły wozy T-38 w pododdziałach rozpoznawczych niektórych związków pancernych, piechoty i kawalerii, a także korpusu powietrznodesantowego (wg etatu miał on batalion czołgów T-40).

Niezwykle zacięte walki, jakie wywiązały się w czerwcu 1941, a więc od pierwszych dni najazdu wojsk hitlerowskich na ZSRR, oraz masowe zastosowanie broni przeciwpancernej sprawiły, że zarówno uzbrojenie, jak i pancerz czołgu T-40 szybko przestały odpowiadać warunkom ówczesnego pola bitwy. Nic więc dziwnego, że jego produkcję stopniowo ograniczano na rzecz czołgu T-34, w dalszym ciągu prowadząc prace nad modernizacją wozu. Kolejny czołg doświadczalny T-40s nie był już czołgiem pływającym; zrezygnowano z tej cechy na rzecz pogrubienia pancerza, który był zbyt słaby. Następny model czołgu lekkiego, jaki przyjęto do uzbrojenia Armii Radzieckiej, czołg T-60 uzbrojony w armatę 20 mm, nie był również czołgiem pływającym. Produkcję czołgów T-40 przerwano na początku 1942 roku, po zbudowaniu około 1800 wozów. W tym okresie podwozia czołgów T-40 wykorzystywano również jako samobieżne wyrzutnie rakietowe BAf-8 z 24 prowadnicami dla pocisków kalibru 82 mm.

Trzeba dodać, że pod koniec lat trzydziestych biura konstrukcyjne różnych fabryk radzieckich prowadziły prace nad kilkoma innymi prototypami czołgów pływających z silniejszym uzbrojeniem. Jednym z nich był czołg PT-1 (PT — Ptawa-juszczij Tank, Pierwyj) oparty konstrukcyjnie na szybkim czołgu kołowo-gąsie-nicowym BT i uzbrojony w armatę 45 mm (przewidywano również możliwość zastosowania armaty 76,2 mm).

W okresie II wojny światowej czołgi pływające były wykorzystane jedynie w operacjach morskodesantowych podczas walk na wyspach Pacyfiku. Były to japońskie czołgi KA-M1, KA-CHI oraz TO-KU (zwane także Kamisha, Kachisha i Toku) używane przez piechotę morską podległą dowództwu marynarki wojennej oraz amerykańskie LVT(A)2, LVT(A)4 i LVT(A)5, również stanowiące wyposażenie specjalnych batalionów czołgów pływających korpusu piechoty morskiej.

Po drugiej wojnie światowej wysiłki konstruktorów zmierzały w kierunku zapewnienia pływalności większości lekkich wozów bojowych, głównie zaś transporterów opancerzonych. Niektóre czołgi lekkie i średnie przystosowano więc do pływania za pomocą specjalnych komór podnoszonych na czas pływania i zapewniających niezatapialność. Czołgi pływające budowano jedynie w Stanach Zjednoczonych oraz w Związku Radzieckim. Należy jednak podkreślić, że amerykańskie wozy tego typu (różne odmiany LVTH)

10