19846 SAM73

na Polskę władze Rzeczypospolitej zmuszone zostały do przeniesienia siedziby poza granice kraju dla uniknięcia niewoli i wymuszonej kapitulacji. W nocy z 17 na 18 września Prezydent RP i Wódz Naczelny przekroczyli granicę polsko-rumuńską w Kutach, mając przyrzeczony zgodnie z V konwencją haską i układem sojuszniczym pomiędzy Polską a Rumunią przejazd do Francji (fr. droił de passage). Pod równoległym naciskiem władz 01 Rzeszy, Francji i ZSRR władze Rumunii zażądały od władz RP zrzeczenia się suwerennych prerogatyw państwowych pod groźbą internowania. Wobec odmowy przywódcy polscy zostali internowani, podobnie jak liczne jednostki wojskowe, którym udało się tam przedostać. Później jednak żołnierze d nie mieli większego problemu z „ucieczką" z miejsc odosobnienia i przedostaniem się na Zachód.

Warto w tym miejscu poświęcić chwilę ówczesnym polskim dyplomatom. Zręby polskiej służby dyplomatycznej budowano już podczas wojny; czyniły to zarówno rządy Rady Regencyjnej (proniemieckiej), jak i instytucje działające po stronie państw Ententy. Po zakończeniu wojny do tworzącego się MSZ weszła część byłych polskich pracowników austriackiej służby dyplomatycznej, lecz w większości byli to ludzie nowi. Ginach MSZ mieścił się przy ul. Wierzbowej, w nieistniejącym już, zniszczonym podczas II wojny światowej pałacu Bruhla (toteż używano na określenie MSZ zamiennie nazw Wierzbowa lub pałac Bruhla).

Ministrowie spraw zagranicznych zmieniali się w pierwszych latach n Rzeczypospolitej bardzo często, w latach 1918-1922 było ich aż ośmiu. Do najwybitniejszych zalicza się wspomnianego już Ignacego Paderewskiego, a także Eustachego Sapiehę, Konstantego Skirmunta czy późniejszego prezydenta Gabriela Narutowicza (zamordowany w grudniu 1922 roku). W 1923 r. przez kilka tygodni ministrem by! też Roman Dmowski. Dopiero w 1924 r. urząd objął minister, który dłużej zachował to stanowisko, przez niemal dwa lata. Był to wybitny dyplomata hrabia Aleksander Skrzyński (przed wojną w służbie austriackiej). Po prze-

wrocie majowym 1926 r. do września roku 1939 Polska miała już tylko dwóch ministrów spraw zagranicznych: Augusta Zaleskiego (1926-1932), a po nim pułkownika Józefa Becka (1932-1939).

August Zaleski (ur 13 września 1883 r. w Warszawie, tm. 7 kwietnia 1972 r. w Londynie) - polski polityk i dypiomat A dwukrotny mi. nister spraw zagranicznych, prezydent RP na uchodźstwie. Po od zyskaniu niepodległości w 1918 r. był dyplomaty akredytowanym w Szwajcarii. Grecji. Włoszech Brał udział w pracach Ugł Narodów 8) przewrocie majowym w 1926 r. we wszystkich rządach do 1932 r. był ministrem spraw zagranic rnych Następnie piastował mandat senatorski. Po klęsce wrześniowej ewakuował się do Francji, gdzie został ministrem spraw zagranicznych w emigracyjnym rządzie gen. Sikorskiego. W 1947 r. objął urząd prezydenta RP na uchodź stwie i był najdłużej urzędującą głową państwa w historii PoKki nowożytnej (25 lat).

W okresie międzywojennym polscy dyplomaci za granicą występowali głównie w randze posła. Na całym świecie wyraźnie rozróż-

Tereny wyzwolone od października do listopada 1918 r.

37 ■