26219 Obraz3

50 V. Legitymizacja władzy

się gotowość obywateli do uczestniczenia w wyborach powszechnych. Niska frekwencja przy urnach może być oznaką narastającego kryzysu zaufania wobec elit rządzących i ich metod sprawowania władzy publicznej. Należy także mieć na uwadze to, że poparcie dla władzy nie jest w społeczeństwie równomiernie rozłożone: gdy jedne osoby i grupy gotowe są wspierać władzę z rozmaitą intensywnością, inne jej tego wsparcia odmawiają.

67.    Każda władza (tu słowo „władza” użyte jest w znaczeniu podmiotowym) próbuje się przedstawić jako legitymowana i dąży do tego, aby taką reputację uzyskać. Ludzie władzy posługują się różnymi argumentami legitymizacyjnymi, to jest takimi, które mają skłonić ich adresatów - obywateli, podwładnych, poddanych - do udzielenia władzy poparcia; mają one przekonać adresatów o prawo-witości władzy. Nie sama jednak obiektywna słuszność argumentów, a tym bardziej ich słuszność w oczach ludzi władzy, legitymuje ją, lecz to, czy argumenty te zostaną zaakceptowane przez adresatów. Jeśli ich przekonają, to dobrze, jeśli nie, to choć byłyby obiektywnie słuszne, władza nie uzyska społecznej legitymacji. Argumenty legi-tymizacyjne mogą się odnosić zarówno do podmiotów sprawujących władzę, jak i do sposobów jej sprawowania.

68.    Argumentów wykorzystywanych przez ludzi władzy na rzecz uzyskania społecznej aprobaty jest wiele. Oto kilka charakterystycznych przykładów:

„Ta władza pochodzi od wyższego autorytetu”. Autorytetem może być - w zależności od kontekstu, w jakim argument ten został użyty - Bóg, władca, bohater narodowy, mityczny lub rzeczywisty założyciel danej wspólnoty, ojciec Ojczyzny itp. Argument ten jest wówczas skuteczny, gdy ci, wobec których go użyto, podzielają pogląd, wedle którego źródłem władzy jest ów autorytet i jest to również autorytet przez nich akceptowany, a także gdy będą przekonani, że ludzie sprawujący władzę zostali powołam na swe stanowiska zgodnie z jego wolą i zgodnie z tą wolą postępują.

„Ta władza jest odwieczna”, istniała zawsze i inaczej być nie może. Jej odwieczność jest potwierdzeniem jej prawowitości. Gdyby nie była prawowita, dawno już przestałaby istnieć. Argument ten ma charakter konserwatywny, może przekonać osoby skłaniające się ku postawom tradycjonal i stycznym i zachowawczym. Jest on często spotykany w społecznościach o niskiej dynamice przemian, stagnacyjnych i słabo podatnych na modernizację.

„Ta władza jest skuteczna”. Jej skuteczność została już potwierdzona faktami albo gwarantują ją wysokie kwalifikacje osób (instytucji, organizacji) sprawujących władzę. Skuteczność można określić jako stan, w którym zapowiadane cele działań władczych są osiągane, a przynajmniej osiągane w znacznym stopniu. Inna rzecz, czy wybór tych celów jest aprobowany przez podmioty podlegające oddziaływaniom władczym. Argument taki może być przekonywający w oczach ludzi, którzy skuteczność przedsięwzięć praktycznych cenią wysoko, mniej zwTacając uwagę, na przykład, na wartość moralną działań władczych.

„Ta władza jest lepsza niż inne”. Jest to argument porównawczy. Punktem odniesienia może być tu przeszłość (np. „Obecna władza jest lepsza niż poprzednia władza w tym kraju”) lub sytuacja panująca gdzie indziej (np. „Władza w tym kraju jest lepsza niż władza w kraju X”). Jakość władzy (przy zgodzie na to, co owa jakość znaczy) może być skądinąd niska; liczy się wartość relatywna - porównawcza. Argument może przekonać tych, którzy są w stanie dostrzec zakres występujących różnic i ocenić je pozytywnie.

„Ta władza jest kompetentna”, dysponuje cenną - w oczach adresatów argumentu - wiedzą i potrafi tę wiedzę skutecznie wykorzystać. Umiejętności te, nawet jeśli nie zostały dotychczas ujawnione i użyte, mają być zapowiedzią przyszłych sukcesów. Argument ów może przekonać tych, którzy wierzą w istnienie szczególnej wiedzy i umiejętności u ludzi sprawujących władzę. W grę wchodzi tu, zwłaszcza w czasach współczesnych, powołanie się na ustalenia nauki, na autorytet ekspertów, stanowiący uzasadnienie wyboru bądź to celów działań władczych, bądź to środków niezbędnych do ich urzeczywistnienia. Mamy tu do czynienia z władzą wiedzy.

„Ta władza odnosiła sukcesy”. Argument ten odwołuje się do dobrych wspomnień i opiera się na przekonaniu, że przeszłe zasługi są wystarczającą podstawą roszczeń władczych współcześnie i w przyszłości. Jest on skuteczny tylko wówczas, gdy dane dokonania