27571 P211009 26[01]

M TAZłGA ■węplWiw

i »»ra^,Um «wdj> | shweiowwacM 4apno~)

łrtesnB&wwy mk i lairy dmdńcmfw i

Od znaku do herbu

Nie sposób obecnie ustalić, kiedy i gdzie zaczęto używać znaków dla oznaczania własności - zwierząt hodowlanych, domów, sprzętów i narzędzi. Wiemy, że byty one używane już w starożytności Najbardziej prawdopodobny wydaje się pogląd, iż pierwszymi znakami własnościowymi były piętna stemplowane lub wypalane na skórze zwierząt przez koczujących hodowców bydła Praktyka ta jest zresztą kontynuowana do dzisaj. szczególnie na wielkich farmach w obu Amerykach i Australii. Znała te były złożone z linii prostych i półkolistych, a w czasach nowszych »l»» z Ster. Niejednokrotnie znak taki stawał Się dziedzicznym znakiem własnościowe rozpoznawczym, używanym już nie tylko do oznaczania bydła, ale także brom. narzędzi i sprzętów domowych Podobne było z innymi znakami własnościowymi używanymi przez bartników. rybaków, kamieniarzy i rzemieślników.

Wśród tych znaków własnościowych na szczególną uwagę zasługują unp [81 znaki ludów zajmujących się pasterstwem na rozległych stepach i arenach podgórskich, od Mongolii przeć środkową i południową Azr po Kaukaz i Krym. Składają się one z kombinacji linii prostych i poSaAsłych oraz prostych figur geometrycznych Często zawierają

I ■* 7    uproszczone kombinacje wyobrażeń łap. głowy lub rogów

twwnąt- iprzętów i narzędzi, prostych budowli oraz symboli słońca (krąg} i taiężyi i (pólkote) Początkowo tarngi służyły do oznaczania koni łub hędhz. pMtj oznaczano mmi merami namioty, sprzęty, uprzęż i rahrojamo W czasach nuwożytiipcłi tzmgi stały się znakami wtasno-fcmw-mapnwiwetzyn*- kśóro ara* rac rano także na pieczęciach i chó^^-ręgwmrh. czego pnjłlidowi może być chorągiew Złotej Ody lub npdcWH Saga Tatarów Krymskich

Pochodzenie laing nw jest do końca wyjtrtnwme, Jog* m podstawie obecnego stanu wiedzy i nożna pityj^. ze wprowadzili pi na przełom**

V    i IV wieko przed Qn Sarmaci władający terenami od Drabi i Wołgi po połnorny Kaukaz oraz we wschodniej i środkowe) Europie W pierw szych wiekach po Chr tamgi byiy używane ukżo w Persji i Indiach Od

VI    wieku posługiwali się nimi Awarowie. ProtobulgmZy i Cha/arowi* Obecnie nie jest możliwe ustalenie, co poszczególne tamgl pradtu

wiają. Na przykład w (amgach nogajskich niektórzy dopatrują ej zarysu łapy ptaka, inni są zdania, ze chodzie może o grot strzały Dla Sarmatów tamga w kształcie litery _U” mogła reprezentować głowy byka. podczas gdy współcześni Kalmucy widzą w niej podkowy, a Kabwdyn cy sowę. głowę wolu lub kwiat Nie można wykluczyć ze ta lub podobna tamga była pierwowzorem podkowy, będącej jednym z najczęściej używanych godeł w polskich herbach rodowycłi O tym ze lamp podlegały z czasem heraidyzacji, czyli po odpowiedniej stylizacji oawsły My godłami herbowymi, może też świadczyć podobieństwo do klasycznych La mg kilku innych polskich godeł herbowych Dła przykładu podaję m uproszczone, kreskowe rysunki godeł z ich ua/w.imi hetałdytznymi a pod nimi herby rodowe z tymi godłami w postaci łteraMyrzmy S/r/.e gółnie uderzające jest podobieństwo rogaciny to/lu. zon«j w bartne Odrowąż do tantgi karaczajo-halkarskiej lub chorągwi w herbie Radwan do lamgi Tatarów Krymskich

TAMCI

sxryxrv

%& masko?

AY ij§ HI <0, Fi

nogajskie    tatarska czarkwska igadi kaampadWdi

Dragą grapą znaków używanych od zarania cfctejow w mytk mn łizacjarh były znaki rozpoznawcze władców ybauMyck i państwowych. prowincji t wspólnot lebgynydi Znak lim takitm. o wyraźnych cechach symbolu, byty początkowo głównie sylwetki anerap i rado niebieskie (sionce, księżyc. gwiazda}, później także pnwdmwty ornr postacie i atrybuty świętych Symbolem Asyrii była oakraądhma pomoc boga Assura, Egjm - sdnjdbm lanaa tłanaemw i hmu wymów po bokach. Rzymu zaś orzeł trzymający w aapoaneb pąk pierunów (symbol boga Jowisza) Znakiem wikingów był czarny fcrafc eharągww Cayn-gw-chana zdobił nfcol. a Amebom* za owyj główny gaid pil# ar-

m

łiwp Tarek b*ni> ffiisysw m tUit* Tatarów trfMklk i Itl 1 n