37491 P1030954

192 (434] JAN BIAŁOSTOCKI

Szczególnie wiele zdziałał w tym zakresie długoletni kierownik Instytutu Warburga, Fritz Saxl (1890—1948), wydawca katalogów rękopisów astrologicznych i mitograficznych w europejskich bibliotekach. Ten właśnie instytut przygotowuje wspomniany już indeks rzeźb antycznych znanych artystom renesansu; dawniej publikował też międzynarodową bibliografię poświęconą zagadnieniu tradycji starożytnych (w pierwszym jej tomie, z roku 1932, metodę pracy instytutu omawiał Edgar Wind).

Jednym z ostatnich doniosłych wkładów do zrozumienia roli tradycji antycznych w całokształcie kultury europejskiej — także i sztuk — stała się wydana w r. 1948 książka Ernsta Roberta Curtiusa Europdisćhe Literatur und lateinisches Mittelalter (Bern 1948 i New York 1953), otwierająca szerokie horyzonty naukowe w dziedzinie tradycji językowej, retorycznej, literackiej. Zasługą Curtiusa było między innymi podkreślenie roli antycznych ‘topoi’ literackich i ich życia w piśmiennictwie poantycz-nym. Owe ‘topoi’, wspomniane już wyżej w związku z Ghibertim, występują także w historiografii artystycznej- Siła tych formuł literackich i długość ich życia nie były mniejsze niż podstawowych motywów plastycznych sformułowanych przez świat starożytny a żywych po dzień dzisiejszy.

BIBLIOGRAFIA

Uwaga bibliograficzna: niniejszy rozdział napisany został w początku roku 1954 na zamówienie redakcji Słownika Sztuk Plastycznych. Ponieważ nie został opublikowany w tym wydawnictwie, za zgodą jego redakcji wydrukowałem go w „Meandrze”, XIII, 1958, s. 166—176; 277—290; 331—342. Mimo szczególnego charakteru tego szkicu, jako artykułu encyklopedycznego, sądzę iż umieszczenie go w niniejszym tomie może się polskiemu czytelnikowi przydać, ponieważ, o ile wiem, jest to jedyna tego rodzaju synteza w języku polskim. Ilustracje mogą tylko częściowo towarzyszyć tekstowi, gdyż pełne zilustrowanie wywodów wymagałoby zbyt wielkiej ilości reprodukcji, w praktyce zaś w ogóle nie byłoby to możliwe.

Zestawienie literatury ma uzupełnić zwięzłość zarysu syntetycznego; jest ono dość bogate, uwzględnia przede wszystkim prace najnowsze, choć oczywiście nawet w tych rozmiarach nie może bynajmniej zagadnienia nie tylko wyczerpać, ale nawet zarysować najważniejszych jego punktów. Podane tu pozycje pozwolą zainteresowanemu czytelnikowi na dalsze pogłębienie bibliograficzne. Szczególnie bogatą literaturę w układzie rzeczowym, zawiera cytowana niżej książka Ladendorfa.

1. Zagadnienia ogólne:

B a u c h K., Klassik, Klassizitdt und Klassizismus, „Das Werk des Kunstlers”, I, 1939—40, s. 430 i nast.

B o r i n s k i K., Die Ańtike in Poetik und Kunsttheorie, Leipzig 1914_1924, 2 vol

The Classical Contiibution to Western Cioilizaticn, New York — Toronto 1949 (przewodnik po wystawie).