37780 IMGI46 (2)

czeń bez Posuwania dokładnych miar wartości. Mtł> wmakl podkreśla, że taka współzależno!* ludzi od bie, prowadząca do wymiany usług, wytworzyła charak. turystyczny system więzi społecznych o charakterze gospodarczym, łączących odmiennymi więzami jedooiU kę z jednostką, grupę rodową z grupą rodową, wieś z wsią. Podstawowe są tu więzi oparte na rodzinie na-try linearnej (pokrewieństwo liczy się w linii matki, dziecko należy do klanu matki). W domu głómią rolę odgrywa brat matki, podczas, gdy jej mąż opiekuje sit domem swojej siostry. Nie wdając się w szczegóły tak złożonych układów, trzeba podkreślić, że odgrywają one zasadniczą rolę we wzajemnych stosunkach rodu, klanu i całego plemieniu.

Autor wykazuje, ie roszczenia wodza w stosunku do poddanych, męża wobec żony i żony wobec męża, a także rodziców w stosunku do dzieci i wzajemnie są zgodne z określonymi regułami i tworzą łańcuch wzajemnych usług. Reguły są jednak elastyczne, wskutek tego powodują często zawiść i nieporozumienie, tubylcy nie pozostają bierni, ale czynnie przejawiają swoje niezadowolenie. Ponieważ wymiana dokonuje się publicznie i hojność znajduje uznanie, a skąpstwo spotyka się z oburzeniem, sankcja opinii publicznej skutecznie reguluje konflikty partnerów.

Ta właśnie sankcja, wynikająca z jawności życia małej zbiorowości — jak pisze Malinowski —- skutecznie chroni życie ludzkie, własność, honor osobisty i takie instytucje jak wodzostwo czy małżeństwo.

Wódz — którego stanowisko jest dziedziczne — skupia w swoim ręku władzę i bogactwo, możliwości wykonawcze, podnosi swoją wielkość, powołując się na tradycje mitologiczne. Otoczony jest przez podwładnych na pól religijną czcią i wiele rytuałów służy wykazywaniu uniioności wobec niego dla uwydatnienia jego wyższości nad innymi. Jego władza jest jednak ograniczona; musi się on liczyć z prawem pierwotnym, zobowiązany jest do narad ze starszyzną, musi publicznie ogłaszać swoje decyzje, a przyjmując daninę czy usługi, powinien hojnie wynagradzać poddanych. On też czuwa nad bezpieczeństwem ich tycia i organizuje obronę w razie napaści wroga. Tak więc i instytucja władzy polega na wymianie usług.

Władza może się również wiązać z posiadaniem jakiejś własności, na przykład czółna. Właściciel czółna przewodniczy całemu zespołowi rybackiemu. Każdy członek tego zespołu ma wyznaczone zadanie i obejmuje funkcję zależną od swojej pozycji społecznej i osobistych zdolności. Może to być funkcja „dzierżącego siecd”, sternika czy „wyglądacza ryby”, wymagająca znajomości odpowiednich zaklęć magicznych. Ze względu na znajomość tajemnic magii zespół musi pochodzić z tego samego podklanu, a jego przewodniczący musi posiadać godność kapłana magii rybołówczej, gdyż inaczej nie mógłby odpowiadać za powodzenie połowów. On też pilnuje porządku we współdziałaniu załogi, reprezentuje ją na zewnątrz, odpowiada za to, żeby każdy otrzymał należną mu część ryb.

Właściciel może mieć wspólników, którzy pomagali mu w budowie czółna i którzy później dbają o jego konserwację, ale zawsze tylko jedna osoba przewodzi i ona to wyprawia ceremonialną ucztę po zakończeniu budowy. Gdy cała wieś wyrusza na połów, właściciel nie może odmówić czółna, ale może zgodzić się na zastępstwo, podobnie i inni członkowie mogą odstąpić komuś swoje miejsce i pobrać za to odpowiednią opłatę. Posiadanie czółna zatem nie pociąga za sobą swobodnego rozporządzania nim. Stanowi ono narzędzie pracy, a więc i jego właściciel poddany jest. regułom prawa i zwyczaju, które wymagają wzajemnych świad-

29