38906 str 053

dek, w którym sworzeń jest pasowany luźno zarówno w widełkach, jak i w uchu. Jak widać z przedstawionej budowy połączenia, jest ono przeznaczone do przenoszenia znacznych obciążeń wzdłużnych, a ponadto w przypadku połączeń ruchowych umożliwia ograniczone kątowe przemieszczanie się głównych jego elementów. Dzięki tym zaletom połączenie to jest stosowane w układach korbowodów silników spalinowych, w pompach, w ogniwach łańcuchowych sworzniowych itp.

Należy zwrócić uwagę, że połączenie ruchowe pracuje w warunkach podobnych do warunków pracy łożysk ślizgowych, gdzie sworzeń pełni rolę czopa wału, a widełki lub ucho pełnią rolę panewki. W związku z tym połączenia takie wymagają smarowania, ponadto nie dopuszcza się w nich zbyt dużych nacisków między sworzniem a uchem lub widełkami. Naciski dopuszczalne /?_dop oblicza się jak dla połączeń kształtowych ze związku

Pdop *    d°-l)

gdzie: z — współczynnik zależny od obciążenia i od dokładności wykonania; wartości tego współczynnika są podane w tablicy 10.1, k_c — naprężenie dopuszczalne na ściskanie dla materiału słabszego, z którego jest wykonany element łączony.

Tablica 10.1

Wartości współczynnika z w połączeniach kształtowych

Rodzaj połączenia	Warunki pracy
	I	II	III
Spoczynkowe	0,35	0,60	0,80
Przesuwne - bez obciążenia	0,15	0,25	0,30
Przesuwne lub obrotowe (wahliwe) — pod obciążeniem i hartowane	0,03	0,06	0,10

Warunki pracy:

I    - ciężkie: obciążenia obustronne zmienne, udarowe, drgania o dużej częstotliwości

i amplitudzie, powierzchnie niedostatecznie smarowane;

II    - średnie: obciążenia zmienne, minimalne drgania, przeciętne smarowanie, przeciętna

obróbka powierzchni;

III    - lekkie: obciążenia jednokierunkowe, dobre smarowanie, dokładna obróbka i mała

chropowatość.

Przy projektowaniu połączenia stosuje się następujące proporcje wymiarowe (rys. 10.1)

/ = ad, b = pZ, D = 2d,    d₀ = y d    (10.2)

gdzie d_o jest wewnętrzną średnicą sworznia wydrążonego.

53