40170 IMGt83 (3)

Społeczności epoki brązu i wczesnej epoki żelaza

powstałe odlewy są porowate Można w trakcie topienia tżw. odtteniacze Rdw-miękka, plastyczna i da|e sio łatwo obra-ale wykonane w taki sposób przedmioty są (miekk.o giętkie) Przy większych przekuciach l łamliwa Należy stosować wówczas w celu zlikwidowania naprężeń Na|bar-cechą jest natomiast zdolność do tworze-^^^^■Mftałami stopów o dobrych właściwościach rtf#Wur« topnienia brązu wynosi około 100CTC Doda-na płynność roztopionego metalu oraz twar-<o4Pb0O przedmiotu Uszlachetnia go także kołorystycz-bardzie) trwałym l odpornym na mechaniczne uszkodzenia Przy tym wszystkim brąz jest bardziej giętki niż miedź. Jego wielką zaletą jest łatwość obróbki i stosunkowo niska temperatura topnienia, dzięki czemu w warunkach prymitywnej technologii brąz uzyskuje jeszcze jeden walor, zniszczony przedmiot jest bowiem równocześnie surowcem, który łatwo przetopić i wykorzystać na nowo. Ten pozornie błahy aspekt (obok nakładu sił niezbędnego do powstania wyrobu) zadecydował o dziejowym znaczeniu skoku technologicznego, jaki nastąpił dzięki wynalezieniu brązu. W odróżnieniu od wyrobów krzemiennych czy kamiennych o podobnej funkcji (m in. siekier, toporów), n zasadzie jednorazowych - rzadko dających się reperować, przedmioty brązowe można było przetwarzać wielokrotnie.

c<ęam bariery -klimat w epoce brązu

^^^^HpKzacji epoki brązu w Europie przypadł na młodszą część holocenu, ciepłego i wilgotnego klimatu atlantyckiego w VI-V tysiącleciu BC ^^^^Hptycznc stały się bardziej zmienne i uległy względnemu pogorszeniu. Od klimat stał się bardziej suchy, choć nadal stosunkowo ciepły. Tę fazę yjJ^^Hpdrębnia się jako okres subborealny, zwany też późnym okresem ciepłym. ^^^^^Hbrązu, tj. w 1. połowie I tysiąclecia BC (około 700 BC), w Europie Srod-i Północnej klimat znów zmienił się na wyraźnie wilgotniejszy i choć zasadniczo jednak z chłodnymi zimami. Tę zmianę klimatu określa się mianem ryckiego, a nową fazę klimatyczną holocenu - okresem subatlantyc-Pgp£ w tym wypadku tempo zmian klimatycznych było dość znaczne.

całą właściwie epokę brązu klimat subborealny, nie był jednak I^^^^Hpbilnym i jednorodnym. Charakteryzowało go bowiem wiele krótkich, fluktuacji. W porównaniu z dzisiejszym klimatem, były to np. bardziej chłodne i wilgotne, chłodne i suche bądź też bardziej ciepłe ^^^^■tple i wilgotne. Zwiększenie się liczby opadów u schyłku epoki brązu żelaza (wahnięcie subatlantyckie) przyniosło nawet wyraźne pod-aj^^Bjńomu wód podskórnych i zalewanie siedlisk nad brzegami rzek i jezior.

MflpśgMi* i tygla - brąz jako czynnik rozwoju cywilizacyjnego

zmiany klimatyczne -okres subattantvoo

HHuadniki w produkcji brązowniczej, tj. rudy miedzi i cyny, me są mi-K@tnie dostępnymi. Wicie ze znany: I’ d ńś RiOpanowanymi w epoce brązu technikami górniczymi. Stąd też roz-BMaBnych wow< /.is zasobów rud stało się wazmm v nnntkictu okresu-■ppo rozwoju cywilizacyjnego

BwjKZCnic dla wczesnego etapu ro/woju cywilizacji epoki brązu w zachodniej i północno zachodnio Anatolu, na termach kau-a także we wschodnich Bałkanach i w Siohutogrodzie,

^■nf też zasoby miedzi na IY>hv> ♦, rwi ttrenir \ mmi t w K >>

Iirot*# mmifnW n*lMV «kvi a tw*

lskt Ak.uw

&

\U