P1170925

JERZY FOGEL

Z BADAN NAD KONTAKTAMI SPOŁECZEŃSTW ZIEM POLSKICH WCZESNEJ EPOKI BRĄZU Z KRĘGIEM EGEJSKIM

Opublikowane niedawno materiały z Międzynarodowego Sympozjum dla Badań Wczesnej Epoki Brązu w Europie, które odbyło się we Wło-I szech w 1972 r., przyniosły frapujący, by nie powiedzieć rewelacyjny I artykuł archeologa węgierskiego — Gabora Bandi, poświęcony związkom I ziem naddunajskich z cywilizacją śródziemnomorską w początkach epoki I brązu¹. Opracowanie owo jest dla nas tym bardziej interesujące, iż daje I możliwość poczynienia zupełnie nowych spostrzeżeń na gruncie proble-I matyki wczesnej epoki brązu ziem polskich.

G. Bandi jako pierwszy ujmuje monograficznie zagadkowe dotąd i. przedmioty, głównie gliniane (wyjątkowo kościane), specyficznej formy, I znane od dość dawna na terenie Rumunii, Słowacji i Węgier. W litera-I turze bywały one nie tylko różnie nazywane (czes. „bochniky"’, niem. I „Brotlaibidole”³), ale jednocześnie odmiennie interpretowane funkcjonal-I nie. Chodzi tu o płaskie płytki, długości 4-8 cm, w kształcie prostokąta, K względnie wydłużonego owalu, gładkie od spodu, natomiast posiadające I na stronie wierzchniej charakterystyczny wgłębny „ornament”⁴. Składa I się on z jedno- lub wielorzędowych dołków, usytuowanych często na, ■ albo w towarzystwie rytych, prostoliniowych żłobków. Zdarzające się od-[ stępstwa formalne są na tyle małe, że można oceniać omawiane przed-i mioty jako stosunkowo bardzo jednorodne typologicznie. Kilkadziesiąt f ujawnionych do tej pory okazów grupuje się wyraźnie w trzech Tejo-

i O. Bandi, Ober den Urtprung und historischen Betiehunpen der Ton-< stempel der bronzezeitUchen Gruppen: Madarov.ce und Połtjdd, Atti del Simposio Internationale suita Antica eta’dcl Bronzo in Europa, Verono—Latise—Tremo G-e maggio 1972), „Preistoria Alpina”, vol. 10, 1974, s. 237-252.

'A. To11 k, Opeunenn osada z doby bronionej vo Veselom, „Archaeologl* S!ovaca-Fontes", Ł V, Brątislaya 1984, s. 44.

*    J. Filip, Entyklopddisches Handbuch tur Ur- und Fruhgeschichte Europas, t. n, Prag 1989, s. 748 (hasło „Mad’arovce Kultur”), 919 (hasło „Nltriansky Hrśdok”).

•    Określenie „ornament” jest merytorycznie nieuzasadnione, o czym będzie mowa niżej. Rozumieć je należy zatem tylko umownie.

T - Archeologia Polaki XXII z. 1