43608 IMGv39

_ csyh fl Biocianiu wychowującym § o wy-

|vibH nauczającym*. Zarówno kształcenie, jak i wycho-le nauczające dokonuje H w języku i przez język. Poziom rozwoju smodtrcine uczestniczenie w kulturze oraz rozumienie i korzystanie z jej różnorodnych treści i form zależne jest od tego, czy nicstyszący realizuje się w języku migowym i przez ten Jppk czy w języku werbalnym i przez tenże język.

Ti—|iiiiiimr»i nn f cechująca proces dydaktyczno-wychowawczy w praktyce skokej dokonuje się jednak w różnych warunkach organizacyjnych. Tak np. kształcenie odbywa się w klasie szkolnej, a proces wy-^«hsw»wcsy sensu stricte w grupie internatowej. Mimo sztuczności tego ptdnału, jest on faktem. Dokonując zatem analizy celów rozwoju dys— poryć;: kierunkowych i dyspozycji instrumentalnych omawiamy je od-kidue z uwagi na dydaktyczno-wychowawczą praktykę, a także ze względu na tradycję analizy teoretycznej, przejawiającej się w takim własne sposobie podejścia w rozpatrywaniu faktów wychowawczych i dydaktycznych.

Związek między procesem surdodydaktycznym i surdo wychowa w -•> czym przejawia się także w ich funkcjach profilaktycznych. Zmierzając bowiem do osiągania celów autotelicznych wychowania oraz heterote-łkznych surdowychowania zapobiegamy jednocześnie niepożądanym stanom rzeczy. Wychowanie zna zatem nie tylko walory rewalidacyjne, ale* jppijg profilaktyczne.

jjgfiommżając proces surdodydaktyczny .uwzględniamy cele szczegółowe, które pokrótce omówimy.

L Usprawnienie surdodydak tyczne. Stanowi ono ■IPIpkpę pedagogicznej kompensacji i korek tury. Do celów szczegółowych, czyli zadań tej kategorii będą należeć:

—    rozwijanie wrażliwości percepcyjnej analizatora słuchowego,

—    rozwijanie wrażliwości percepcyjnej analizatora wzrokowego, Maoletycznego I dotykowego, a także zmysłów równowagi, powonienia

—• mijanie dyspozycji psychicznych: spostrzegawczości, myślenia, kmestetycznej, dotykowej, uwagi itd., stanowią one SMiHhg ssmaoju umysłowego i uzdolnień osób z uszkodzonym słuchem, I ‘r* JWwkjanie dyspozycji o podstawowym znaczeniu w kształto-fizycmej, a więc przede wszystkim: równowagi,. pppMNhfc manualnej. Ały mięśniowej, ogólnej sprawności mięśniowo--aaineietowej.

1 Kaniemac ja surdodydaktyczn a, czyli wyrówny-

się trudności w poznawaniu świata

I jego miaia przez:

—    przyswojenie określonego kwantum ogólnych pojęć językowych a także przedmiotowych (wiedza o sobie samym i o świecie pełni rolę kompensacyjną),

—    operatywne posługiwanie się przyswojonymi pojęciami językowymi w praktyce, to jest w mowie i w piśmie,

—    przyswojenie uczniom umiejętności korzystania z zachowanych resztek słuchu, doznań wilbracyjnych i taktyinych, a także umiejętności wykorzystywania w celach kompensacyjnych analizatora wzrokowego,

—    przyswojenie umiejętności czytania z ust.

3. Korek tura surdod ydak tyczna, czyli poprawianie:

—    (błędów percepcji, myślenia i zapamiętywania,

—    (błędnych bądź nie w pełni poprawnych wiadomości, umiejęt-I ności i nawyków,

—    -pojęć opartych na analogii.

Nabywanie pojęć językowych, wiedzy o przyrodzie, społeczeństwie,. / o sobie samym i świecie kultury, dokonuje sdę w procesie rozwoju umysłowego, moralnego, estetycznego, społecznego, zarówno w toku kształcenia, jak i wychowania nauczającego.

Rozwój dyspozycji kierunkowych w procesie postępbwania wychowawczego odbywa się — powtórzmy — poprzez osiąganie celów surdo-wychowawczych w -procesach (pedagogicznych:    usprawniania,

kompensacji i korekt-ury.

Cele surdowychowawcze uwzględniają także kształtowanie potrzeb i postaiw jednostki niesłyszącej, dotyczących siehie samego, innych ludzi, przyrody. Realizacja potrzeb osobistych i społecznych oraz ich ukierunkowanie warunkuje przybliżanie się do ideału społeczno-wychowawczego. Według A. H. Maslowa” do potrzeb wyższego rzędu należy m. in. potrzeba samo urzeczywistnienia, którą określa jako pragnienie „..ustawania się coraz bardziej tym, czym ktoś jest i stania się wszystkim tym, czym człowiek może się stać”*¹. Wystąpienie tej potrzeby jest uzależnione od uprzedniego zaspokojenia potrzeb fizjologicznych, bezpieczeństwa, przynależności i miłości, szacunku i uznania (prestiżu).

Pragnienie realizowania siebie, „stawania się wszystkim tym, czym stać się można”, jest uwarunkowane stosunkiem do samego siebie, w przypadku osoby upośledzonej, akceptacją samego siebie wraz ze swym kalectwem". Przywiązywanie nadmiernego znaczenia do swej inności,

³⁰    A. H. Maslow, Teoria hierarchii potrzeb [w] J. Reykowski (Wybór i opracowanie), Problemy osobowości i motywacji w psychologii amerykańskiej, Warszawa 1964.

³¹    Tamie.

³³ R. Miller, Proces toychowania i jego wyniki, Warszawa 1966, s. 24; H. Han-selmann, Einfdhrung in die Heilpddagogik, Zurich 1962, i 61; K. Homey, Heuro-tyczna osobowość naszych czasów, Warszawa 1976, s. 97, 98; B. A. Wright, Psychologiczne aspekty fizycznego inwalidztwa, Warszawa 1965, s. 58.