43886 P1120735 resize

mi unrm FaR łut man tot(oxlh.daA dac umcrhrunntcn OberrcMc ci nos Toten iiw Grab "elcgt iwnkn v»arcn. hingegen suk! tucht »«MRcr ab 21 Gruber ohne Uhemtfe nm i \ crxawbcncn. aho ab symbolischc Gr.ilvr entdeekt w ordę n

I>_IC \uvvjaaunc derGruNrr aut dcm GiaKctfckl in Gąsawa bcsiaml hauptrichlkhas KcramłlseAtm. unter dencn man vasetiforniigc GefaBc. Amphorcn. Schtn«da, Schopier cifbrniagc    cincm Fattchcn ahnelnde Topie. vcrschicdcnartigc

T> 1 lainairfillr _h<»k    RaucheifefaBe umcrschcidcn konnic. In den GrabiUllnnąra

hal--aucłi Bi.m/c gegenstande - cmc Nadcl und ycrschicdcncn KIcinsehmuck -

cMdccit /u den l-jiudfumkn gehorten ein im Grab Nr. 2 enulcckics drcinkifa Amułett ;ui' Sion* kicane im Grab Nr 77 cntdcckic Klitppcr aus Ton.

I nter den »*ben getunnien IbngctuBcit but man im Grab Nr. 3 cinc holtc kcgclfdr-nu «c ScłMv«rl mu feraden Wandcn und cincm nach innen cingcbogcncn Aurgul cMdcctl (Abb t>. Dac AuBcnwande dc* GcfilBcs siml mil gun/cn Rcihcn von mit Feagcmłącln enfdieftcn Grubchen bedeckt. die sieh strultlenlórniig vom Bodca _M,hi in w Enzuartig an der bc*prochcncn SchOsscl tst der AusguB in Form cinc* Schnju/.hcns das innen ruuulkh noch durch /wci piast isch gestaltctc tu ihm l^nrlatti Imąa nUmuęc Lcisicn het* ml w ml. Dic>c LcnJcn wcitcn cindculif! dar.iul hin. dhB cmc ntaillm aa dem CcfM aafcfoucn wunk und tic wahrsclieinlich daeac Tatigkcu crlochtc ta solhen Dresem GrfIB. symbol isch mil dem Bcgnlf des Waucn • des Lcbaramen) mtmdea. hal sacllcichi dem Rcgcnzaubcr aur Bcwirkung vta

Rcgcnlullcn gcdactw

Cm* aadetc Aft der spc/acllen Kcramakfnrm. die cinc symbolischc Bcdculung hutte. xind wg Rj :hcrgciu6c dac anschcincnd die Funklion miniaturisicrter Ofcn-Altare cnullten (Abb. S>. Fcmer durtte cm flachę* Sc hale hen auf cincm bohen. vollcn FuB (Abb. Si nut IfmrnMi cmc ncmlich inleressiintc Form scin. das wahrschcinltch cinc dakbc Opfcrfunktaon wie dic RauchergcfaBcr Italie. Ein Einzclfund bl auch cinc lanirgrli^c Klappcr ans Ton.dic Mcłlcicht mil magischcn Handlu ngen vcrbundcn war.

Dic auf dcm Grubcrfcld in Gąsawa cntdccktcn GefaBc wuren in der Mchrhcil rechi sparsam ser/*cn Man karni bci ihnrn Icdiglich cinigc Omamcniartcn unicrscltcidcn. Es siml: dac wamenformagen GefaBc (Abb. 4). cinc Schnie und cinc Amphora mit Rataomamernen von erner Solarsymbolik (Abb. 6; 9) sowie cinc klcinc Amphora mit cincm jcomctrischcn Omamem, das den anthropomorphischcn Dormicllungen acfcrahot aai (Abb. 10).

Das Grtbofełd in Gąsawa. Woiwodschaft Bydgoszcz, unterschcidct sieli von Fundstcllcn dieses Typcs dureb dic vcrhaltnisiiu»ssig pofic Zahl an symbol i sc hen Grabem. AK canen auBergewóhnlachen Fund kann man das oben bcschricbcnc GcfaB br rratmew. das wabrscbeinlach mit der Zcrcmonic des Regenzaubers vcrbundcn war. Eane mbc spc/ifischc Keramikform. dac mit dem Brauchium vcrbundcn isl. sind audi dic Kju. łHrrgcfaBcr. AK Gan/es sind die hicr bcschricbcnc n Objcklc cinc niutcricllc Wacdcrspacgclung dessen. wie in cincr gcscllschafllichcn Gruppe vcrschicdenc Zcnrmi •men kocxistacren konn ten. dic mit vcrschicdenen Ele men ten der mugisch-sołaren Symbolik • der solarcn,lunaren. der Wusser-. Erde-. Fruchtburkcits-.Todcs- und der Aufersichungssymbolik vctbunden sind.

Oberseizi wmi Andrzej LeHfidowlrz

KUITURA SYMBOLICZNA KKUtil Włl KmELKKOWYCII II PÓKI HUU »WlZJiSSEl III (VI > minniio <uookoww warszawawroclaw uwito

Teresa Węgrzynowicz

Państwowe Muzeum Archeologiczne, Wnrsznwu

Uwagi o figurkach i wizerunkach ptaków ze stanowisk kultury Wysockiej

Zespołem leżącym bezpośrednio na wschód od kompleksu pól popielnicowych jest kultura wysocka. Jej nekropole scharakteryzował Tadeusz Sulimirski słowami jednoznacznie podkreślającymi ich grzebalny charakter .....wielkie, rzędowe cmentarzyska szkieletowe z nieznaczną przymieszką grobów ciałopalnych'* (1931, s. 146). Najbliższe sąsiedztwo kultury Wysockiej stanowiły od zachodu grupy wschodniolużyckie i im pokrewne, w których obrządek ciałopalny panował lub przeważał, od południowego zachodu i południa - kultury ciałopalne tak zwanego trackiego halsztutu, natomiast od wschodu - ugrupowania przed- i wczcsnoscytyjskie o już odmiennym obliczu. Wielkość wkładu, jaki wszystkie te zespoły wniosły w oblicze kultury Wysockiej, na pewno niejednakowa. trudna jest do oszacowania. Autorzy polscy akcentują zwłaszcza poważny udział kultury łużyckiej tak w jej uformowaniu się. jak i w dalszym rozwoju (Sulimirski 1931, s. 150-158; Dąbrowski 1962. s, 28-34; Bukowski 1966). Jednakże nic poddanie się ideologii niosącej ciałopalenie i pozostanie przy obrządku grzebalnym (uważanym za dziedzictwo po substracie trzcmiec-ko-komarowskim i po komponencie kultury Noa: por. Kn&Tnickaja 1990. S. 122) dowodzi, że wpływy cc. zaznaczające się wyraźnie w dziedzinie materialnych atrybutów kultury takich np. jak ceramiku, nie były równie silne w sterze wierzeniowej. Równocześnie w inwentarzach stanowisk Wysockich pojawiają się gliniane figurki zwierząt, których obecność oceniana jest zgodnie jako odbicie wierzeń z kręgu kultury pól popielnicowych (Gcdiga 1970. s. 192; Dąbrowski 1982. s. 269; KruŚcł*nickaja 1990. s. 118). Wyobrażenia religijne ludności kultury Wysockiej stanowiły zapewne swoisty amalgamat, co jest zrozumiale wobec jej pogranicznego położenia.

Ze stanowisk kultury Wysockiej znane mi są gliniane figurki ptaków oraz ich wyobrażenia na ceramice. Figurki pochodzą / następujących miejscowo-

227