45118 IMG 78 (7)

290 • Pentesileja

szafo się, niektórzy z nich zaczęli się niecierpliwić, czekając na odpowiedź żony Odyseusza. Wtedy P postawiła warunek, źe podejmie decyzję o zamążpójśdu, ale dopiero wówczas, gdy utka całun śmiertelny dla ojca Odyseusza -* Laertesa. Uzyskała na to zgodę zalotników i zaczęła tkać całun. Żeby jednak zyskać na czasie, w dzień całun tkała, nocą go pruła, aż w końcu odkryto jej podstęp. Zalotnicy czekali na szybki ślub, codziennie ucztując w pałacu Odyseusza i bawiąc się. W tym czasie Tele-mach, zdając sobie sprawę ze swojej bezsilności wobec adoratorów, wyruszył na poszukiwanie ojca; ten, wracając z tułaczki, zatrzymał się na wybrzeżu Itaki u pasterza -> Eumajosa. Tu doszło do spotkania syna z ojcem. Tele-mach o wszystkim opowiedział Odyseuszowi. Razem z Eumajosem udali się wszyscy trzej do pałacu, tyle że Odyseusz, za sprawą -*Ateny, pod postacią włóczęgi. Żaden z zalotników nie rozpoznał -»herosa, nie doczekał się też heros od nich jałmużny, natomiast przekonał się o wierności swojej żony. Odyseusz zabił zalotników (P. nie od razu, ale po pewnym czasie rozpoznała go), po czym objął władzę w Itace. Mit o P. ma także inne wersje, w zależności od tradycji lokalnej. * P znamy z malowideł wazowych z V w. p.n.e., np. Penelopa tkająca całun dla teścia (Museo Civico, Chiusi), Penelopa witająca Odyseusza (Museo Nazionaie, Parma). Znany jest również fresk rzymski z Pompejów (I w.), przedstawiający jej wizerunek (Museo Archeologico Nazionaie, Neapol). W literaturze polskiej pojawia się jako tytułowa postać dramatu L.H. Morstina. Patrz także Antinoos, Eurykleja, Femios, Italus, Kalipso, Kirke, Medon, Nauzykaa, Nisos, Perieres, Telegonos, Teoklymenos.

Pentesileja, piękna królowa -* Amazonek, córka —» Aresa i Otrere. Po śmierci -> Hektora przybyła z pomocą Tro-jańczykom, których opuściła odwaga. W czasie walki Achilles śmiertelnie ją ranił, ale widząc urodę i dumę umierającej królowej, zakochał się w niej. Długo płakał nad jej ciałem. Z bólu wodza szydził gadatliwy —> Tersy-tes, Achilles zabił go. Śmierć Tersytesa pomścił jego krewniak —»Diomedes, a mianowicie wrzucił zwłoki P do rzeki —> Skamander. Jak przystało na dumnego wodza, Achilles zwłoki z rzeki wydostał i ukochaną uroczyście pogrzebał. Historia królowej Amazonek po raz pierwszy znalazła się w eposie pi Etiopida (Ajthiopis) Arktinosa z Miletu (VIII w. p.n.e.). Stanowiła również wzór do stworzenia postaci Kamilli (przywódczyni jazdy plemienia Wolsków) w —> Ene-idzie Wergiliusza. • Wizerunek R przetrwał na pięciu malowidłach wazowych, z których część można oglądać w Bri-tish Museum w Londynie. Przedstawiają one Achillesa zabijającego królową Amazonek Pentesileę. Słynna grupa rzeźb Achilles i Pentesilea (1820) B. Thorvaldsena znajduje się w muzeum artysty w Kopenhadze.

Penteusz, syn króla Teb Echiona i —»Agaue. Król Teb, następca —7 Kadmosa. P. zakazał obchodzenia święta -7 Dionizosa, czym naraził się na gniew boga, który rozkazał tebańskim kobietom przebranym za —> bachantki, w ich gronie również matce i siostrom R, rozszarpać króla. Według innej wersji legendy król Teb zginął ukamienowany przez Tebańczyków, kiedy postradał zmysły. Literacką wersję mitu przedstawił Eurypides w Bakchantkach (408-406 p.n.e.). O R pisało wielu autorów, ostatnim był Nonnos z Panapolis, który wspominał o R w Historii Dionizosa (gr. Dionysiaka) z V w. • Sceny z mitu o P. przedstawiają malowidła wazowe (Vl/V w. p.n.e.).

Perdyks (łac. Perdix),¹ córka Eupałamosa i siostra —> De-dala. Była matką syna o tym samym imieniu. Po jego śmierci z rozpaczy popełniła samobójstwo. Ateńczycy oddawali jej cześć boską.² Imię to nosił również, bardziej od niej znany, syn jej i uczeń ateńskiego artysty, wynalazcy Dedala. W krótkim czasie przewyższył on mistrza zręcznością i pomysłowością. Wówczas Dedał, powodowany zazdrością, strącił go ze szczytu —> Akropolu. Następnie w tajemnicy pogrzebał ciało R, lecz zabójstwo zostało wykryte, a Dedał zmuszony byt opuścić Ateny. P przypisywano m.in. wynalezienie pity oraz koła garncarskiego. Niekiedy nazywano go —»Talosem. Imię R ma swoją legendę. —7 Atena, litując się nad nim, w momencie, gdy Dedał miał go już strącić z Akropolu, przemieniła R w kuropatwę (łac. perdix’). Wzmianka o nim występuje u Apollo-niosa z -»Rodos (III w. p.n.e.), jego losy opisane są w ~7 Metamorfozach (ks. VIII, w. 243 n.) Owidiusza.

Pergamon (dziś. Bergama), miasto w Azji Mniejszej, w płd --zach. Myzji, założone przez Pergamosa, syna -> Neo-ptolemosa i —> Andromachy. Patrz także Ałoadzi, Attys, Demeter, Enkelados, giganci, Okeanos, Sełene, Teiefos, Zeus.

Perieres, ¹ pierwotnie syn —> Eola i Enarety. -» Heros, od którego wywodzono Eolów z Mesenii. Panując w Andanii, poślubił córkę -» Perseusza —> Gorgofonę, z którą miał dwóch synów: —> Afareusa i —> Leukipposa. Byt protoplastą Tyndarydów, do których należeli: —► Dioskurowie,