45873 tabelkams5

Tabela 13- i. Stadu* w .1

Perspektywa społeczna

Poziom i — Przedkon wencjona/ny

Stadium 1: Moralność heteronomiezna („Mo* ralnośe wywodzi się 2 władzy i autorytetu".)

Dzieci nie potrafią brać pod uwagę więcej niż jednego punktu widzenia. Są skłonne do egocentryzmu, zakładając, że ich uczucia podzielają inni

Stadium to odpowiada piage- j towskiemu realizmowi mora)-:.! nemu. Oceny moralności są kat'! tegoryczne I uwzględniają głó-j wnie fizyczne i obiektywne 'će-rj chy sytuacji O moralności sta- j nowią tylko osoby obdarzone | autorytetem, tworząc reguły;¹] których należy przestrzegać.;!

Treść moralna

Stadium, 2: indywidualizm i cele instrumentalne (..Moralność to troszcienie się o siebie samego".)

Dzieci rozumieją, że ludzie mają różne potrzeby i punkty widzenia. jednak jeszcze nie potrafią postawić się na czyimś miejscu. Inni ludzie są spostrzegani jako realizujący swoje własne potrzeby

Zachowanie moralne jest sp strzegące jako wartościową jeśli służy własnym interesom! jednostki. Dzieci przestrzegają! reguł i współpracują z rówię śnikami, mając na uwadze 1p31 co otrzymają w zamian. Społe- j czne interakcje są traktowane ] jako transakcje i umowy dają-lj ce konkretne korzyści. r/sa

Poziom O — Konwencjonalny

Stadium 3: Konformizm interpersonalny

(..Moralność oznacza robienie tego. za co jest się łubianym.)

Ludzie mogą widzieć sytuację z perspektywy innych; zdają sobie sprawę, że porozumienie między dwoma osobami może być ważniejsze niż korzyść własna każdej z nich.

Stadium 4: Prawo i porządek („Dozwolone jest to. co jest zgodne Z prawem".)

Ludzie rozpatrują moralność z perspektywy systemu społecznego i widzą ją jako niezbędną do jego podtrzymania. Potrzeby jednostki nie są ważniejsze niż utrzymanie porządku społecznego.

Podstawą jest konformizm,;—i zachowanie właściwe to takie, ] które większość ludzi uważa'zą i właściwe. Ludzie, wśród któ-r] rych żyjesz, zaaprobują cię pod 1 warunkiem, że będziesz prze-.] strzegał reguł. Relacje interper-j sonalne opierają się na Złotej! Regule („Rób to co inni..."). .;

Moralność opiera się na ścis-j łym przestrzeganiu praw i Wy-rj wiązywaniu się z obowiązków.^ Zasady obowiązują każdego j w takim samym stopniu (są ta-j kie same dla wszystkich) i ś«y widziane jako najlepsze śródkfj rozwiązywania interpersOłfąW nych konfliktów.

Poziom III — Pokon wencjonainy

Stadium 5: Społeczny kontrakt (..Prawa człowieka są ważniejsze od innych praw".)

Ludzie przyjmują punkt widzenia wszystkich jednostek żyjących w danym systemie społecznym. Rozumieją, że nie każdy podziela ich własne wartości i poglądy, lecz każdy ma takie samo prawo do istnienia.

Moralność opiera się na obró-j nie indywidualnych praw czło- J wieka. Nacisk kładzie się na i utrzymywanie systemu spOłecż-'] nego. który zapewni tę obronę.*] Prawa tworzy się raczej, by. ] ochraniać, niż ograniczać swo^ J body jednostki, i można* je zmieniać, jeśli to koniecznej Zachowanie, które szkodzi spo- ! łeczności. jest złe. nawet jeśli! nie jest nielegalne.

) ROZDZIAŁ 13. Rozwój moralny

—

Treść moralna

Perspektywa społeczna

Stadium 6: Uniwersal-_ ne § zasady . etyczne ; („Moralność jesC sprawą własnego sumie-

Ludzie spostrzegają - decyzje moralne z perspektywy własnych zasad uczciwości i sprawiedliwości. Wierzą, że każdy ma. swoją wartość i powinien być. szanowany bez względu na -poglądy i cechy. .Postęp stadium 6- w stosunku do 5. może J być traktowan/' jako przejście od sterowania społecznego. do wewnętrznego.

■ Pojmuje się, źe Istnieją unt wersalce zaśaęfy. moralnej la- i kie jak śprawiedfłwość i posza-'. nowanie , godności człowieka.g które znajdują się ponad pra;

, wem. Życie ludzkie jest'warto ścią najwyższą.

Źródło L. Kohlberg „Morał Stages and Moralization: The Cognitive-Develpomental Approach". 1976. W: T. Likona (red.). Morał Devełopment and Behavior: Theory. Research and Social Issues, New York Holt. Rinehart and Winston 1976.